Μπήκε ο Οκτώβρης και τίποτα δεν θυμίζει φθινόπωρο. Ο Σεπτέμβρης πέρασε και σε εμάς στην Αρκαδία τουλάχιστον οι βροχές ήταν ελάχιστες εκτός από κάποιες τοπικές μπόρες. Συγκεκριμένα έβρεξε μόνο μία φορά καλά. Ευτυχώς από ότι παρακολουθώ έβρεξε στη Μακεδονία ,Θράκη και Ήπειρο. Κάποτε πριν από χρόνια όταν ήμουν παιδάκι τέτοια εποχή άρχιζε να βρέχει και εκτός από τις φθινοπωρινές καταιγίδες έβρεχε ασταμάτητα με μια σιγανή βροχή για μέρες ολόκληρες. Γεμίζανε τα κανάλια με νερό οι γράνες, στα ποτάμια άρχιζε το νεράκι να τρέχει και οι υγρασίες στις χουναριές στα πουρνάρια στα έλατα και κάτω από τις φτέρες στα ανήλιαγα μέρη στεγνώνανε τον Απρίλιο. Το χώμα είχε ποτιστεί μέχρι και σε δέκα και είκοσι πόντους βάθος. Ιδανικές καιρικές συνθήκες το έδαφος μαλακό και αφράτο, κατάλληλο για να υποδεχτεί τις πρώτες βασίλισσες. Παρ όλα αυτά τα πρώτα πουλιά έμπαιναν και μπαίνουν ψηλά. Στα έλατα στο Μαίναλο και στον Ταύγετο, στα πουρναρωτά μέσα στην πέτρα και την ασφάκα, στις λάκες από καστανιές και φτέρες με τα τρεχούμενα ρυάκια και την παντοτινή υγρασία. Εκτός του ότι η μπεκάτσα στα εδάφη αυτά βρίσκει μαλακό έδαφος και φαγητό, ένας λόγος που τα προτιμάει είναι ότι οι θερμοκρασίες είναι χαμηλές και η μπεκάτσα θέλει κρύο. Έχει μάθει στο δροσερό καιρό και στο κρύο. Μπαίνει στον Ελλαδικό χώρο και πιάνει αρχικά σε μεγάλο υψόμετρο. Αν έχει βρέξει και έχει κρυώσει ο καιρός ένας μεγάλος πληθυσμός από μπεκάτσες μετά από δύο τρείς μέρες κατεβαίνει χαμηλότερα. Αν έχει ζέστη και ανομβρία οι μπεκάτσες θα παραμείνουν στο έλατο και μάλιστα με μικρές εσωτερικές μετακινήσεις θα βρουν τα βαθιά ρέματα με τις υγρασίες και τις πλεύρες που δεν τις πιάνει ήλιος. Θα φύγουν από εκεί δύσκολα όταν ο καιρός θα κρυώσει πολύ όταν παγώσουν τα πάντα και όταν ο πάγος στα ρέματα και κάτω από τα έλατα δεν προλαβαίνει να λειώσει κατά την διάρκεια της μέρας. Με παγετό και θερμοκρασίες που να αγγίζουν το βράδυ το -10 ίσως και -15 οι μπεκάτσες όλες θα εγκαταλείψουν το έλατο για να πιάσουν στα πεδινά, στις ακροποταμιές , στις άκρες του δάσους και τα καθαρά. Θα προτιμήσουν το πουρνάρι σε πιο χαμηλά υψόμετρα. Κάποια φορά παλιότερα πρίν δέκα περίπου χρόνια με πάγο νωρίς είχα πάει στα έλατα. Ήτανε ένα θαυμάσιο μέρος που στη μέση περνάει ένα ποταμάκι. Είναι οι πηγές του ποταμού Λούσιου. Μία κοιλάδα επίπεδη σε υψόμετρο με λεύκες, ιτιές και πλατάνια κατά μήκος του ποταμού. Πιο έξω χωράφια οργωμένα με συστάδες μεταξύ τους από λεύκες και ολόκληρα τετράγωνα με μηλιές. Γύρω γύρω ξεκινάει το έλατο με ρεματάκια ποταμάκια και φτέρη. Εκεί κάθε χρόνο παίρναμε νωρίς την πρώτη μπεκάτσα. Βγάζαμε αρκετά πουλιά και σχετικά εύκολα. Δυστυχώς σιγά σιγά άρχισαν να χτίζονται κάποια εξοχικά κατά μήκος του ποταμού, κόψανε τις περισσότερες λεύκες και δέντρα και σαν να μην έφτανε αυτό φέτος συμπεριελήφθη σε μια τεράστια απαγόρευση που ξεκινάει από το γεφύρι της Καρυταίνης και φθάνει μέχρι το δρόμο Τρίπολης-Πύργου. (Απαγορεύτηκε φέτος όλη η κοιλάδα του Λούσιου ποταμού σαν “ενιαίος αρχαιολογικός χώρος”.), Θα επανέλθω όμως σε άλλο άρθρο για αυτή την τρελή και έξω από κάθε λογική απαγόρευση. Την μέρα εκείνη λοιπόν είχε πολύ πάγο εμείς τον λέμε μαυρόπαγο. Δεν βρήκα ούτε μια μπεκάτσα ,πουθενά ούτε ντορό. Κατεβαίνοντας στον κάμπο στα 400 μέτρα περίπου υψόμετρο όπου είχε πάγο αλλά θερμοκρασία γύρω στους μηδέν βαθμούς βρήκα αρκετές μπεκάτσες.
Ελαφρός πάγος στα έλατα
Πολλές φορές στα έλατα γύρω στο τέλος Οκτωβρίου βγάζει πάγο. Οι μπεκάτσες πέφτουν όπου υπάρχει λάκα και καθαρό. Δίπλα από το ποταμάκι στις άκρες στις ιτιές, κάτω από τις φτέρες , στα κτήματα με μηλιές ακόμα και στο τελείως καθαρό στα οργωμένα στις μικρές λάκες ανάμεσα στα κοντά ελατάκια και τις βατιώνες. Μπορεί να βγάλουμε και ζευγάρια. Δεν είναι και τόσο εύκολα πουλιά όπως μπορεί να νομίσει κάποιος. Παρόλο που οι μπεκάτσες αυτές από το καθαρό η σχεδόν καθαρό πετάγονται αργά και δεν έχουν κάλυψη δεν μπαίνουν εύκολα στην τσάντα. Αυτό γίνεται γιατί η πτήση τους είναι υπερβολικά χαμηλή. Πολλές φορές πετάνε σίρριζα με το έδαφος και δεν φαίνονται καλά ιδικά όταν το φόντο είναι το καφέ οργωμένο χωράφι. Ακόμη δυσκολεύει η κατάσταση όταν τις ακολουθεί κατά πόδας ο σκύλος. Δεν μπορεί ο κυνηγός να τουφεκίσει. Είναι στην ίδια ευθεία σκύλος και μπεκάτσα. Άσε που υπάρχει και κίνδυνος ατυχήματος εάν δεν ξέρεις που ακριβώς είναι ο άλλος κυνηγός. Θέλει ψυχραιμία και λίγο κράτημα το χέρι ώστε να καθυστερήσουμε λίγο. Τα πουλιά τουφεκιώνται μετά τα 25 με τριάντα μέτρα όταν κάνουν ένα γλυκό γύρισμα και παίρνουν ύψος. Εκεί την μπεκάτσα την τουφεκάς σαν τσίχλα. Σημαδεύεις και κάνεις την απαιτούμενη προσκόπευση. Τα Δε φυσίγγια θα πρέπει να είναι το δεύτερο τουλάχιστον εφτάρι κανονικό και με πλούσια δέσμη. τριάντα τρία η τριάντα τέσσερα γραμμάρια σκάγια είτε έχουμε καραμπίνα είτε κυνηγάμε μα δίκανο. Μερικές φορές μπορεί να σηκώσεις λαγό η κάποια ξεκομμένα παπιά. Ακόμη τέλος Οκτωβρίου κυκλοφορούν και φάσες. Το εφτάρι θα σου δώσει μεγαλύτερες δυνατότητες και ως εκ τούτου μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας. Οι παππούδες μου δεν έβαζαν στα τουφέκια τους σκάι πιο ψιλό από εφτάρι. Το αγαπημένο τους ήταν το Νο 6 με το οποίο κυνηγούσαν με επιτυχία τα πάντα. Τότε δεν υπήρχαν βέβαια τα αγριογούρουνα. Γι αυτό στις μέρες μας όταν κυνηγάτε πρώιμες μπεκάτσες στο Μαίναλο η τον Ταύγετο βάλτε στη ζώνη σας και κανα δύο ενιάμπιλα.
Σήμερα 4/10/2003 ο καιρός είναι για μπάνιο. Ήλιος και ζέστη. Περίπου σε δέκα με 15 μέρες περιμένω να έχω την πρώτη η τις πρώτες μου συναντήσεις με τις μπεκάτσες. Θα τις ψάξω στο έλατο. Στις λάκες με τα ρεματάκια στις βορινές και βορειοδυτικές πλεύρες, δίπλα σε τρεχούμενα ρυάκια, κάτω από τις φτέρες κι αν έχει ελαφρό πάγο ακόμα και σε λάκες κατάκορφα.
Συμπεριφορές στα πρώτα ανταμώματα με τις Βασίλισσες
Όλη τη νύχτα με οδηγό ένα αρχέγονο ένστικτο που με άγνωστους μηχανισμούς μεταφέρεται από μπεκάτσα σε μπεκάτσα χιλιάδες χρόνια τώρα σπρώχνει τις πανέμορφες Βελουδομάτες στο μεγάλο και πάντα αλάνθαστο ταξίδι τους. Μετά την προσγείωσή της η μπεκάτσα για κάποιες ώρες και για δύο τρεις μέρες έχει συμπεριφορά πολύ διαφορετική από αυτή που γνωρίζουμε. Αργότερα όταν θα έχει κάνει κάποιες εσωτερικές μετακινήσεις και έχει καταλήξει τελικά στο μέρος που της αρέσει η συμπεριφορά της θα είναι η γνωστή και κατά κάποιο τρόπο προβλέψιμη. Αν δεν υπάρξουν ακραίες κλιματολογικές αλλαγές μπορεί να καθίσει στο ίδιο δάσος με μικρές μετακινήσεις όλο το χειμώνα.
Θυμάμαι μια χρονιά πρόσφατα είχα πάει μόνος μου στα έλατα του Μαινάλου. Ήταν 20 Οκτωβρίου. Είχε βρέξει την προηγούμενη μέρα και μάλιστα πολύ βροχή. Το βράδυ όμως έπιασε ένα ελαφρό βοριαδάκι ίσως βορειοανατολικός και καθάρισε τον ουρανό. Μέχρι τις 1+30 ήμουνα στη βεράντα όπου διαπίστωσα ότι ο καιρός είναι λαμπάδα. Αστεράκια παντού έδειχναν το δρόμο στις βελουδομάτες. Μπορεί ψηλά επειδή αν κόψει τελείως το αεράκι να βγάλει και ελαφρό πάγο. Ξεκίνησα το πρωί με το χάραμα παίρνοντας μαζί μου μόνο και το καλύτερο σκυλί μου τότε το μεγάλο Ρόυ. Ήθελα να έχω καλό και σίγουρο σκυλί γιατί οι μπεκάτσες στις αρχές όπως και στο τέλος το Φλεβάρη κάνουν πάρα πολλά και διάφορα τερτίπια.
Τη συμπεριφορά της μπεκάτσας και μάλιστα της πρώιμης που θα πέσει το βράδυ επηρεάζουν πάρα πολλοί παράγοντες και καταστάσεις. Άλλες φερμάρονται εύκολα, άλλες δύσκολα και άλλες καθόλου η μόνο από κάποιους εξαιρετικούς και προικισμένους σκύλους, Μιλάμε πάντα για τα πρώιμα για τα πουλιά της βραδυάς.
Ποιες μπεκάτσες φερμάρονται
Αν η μπεκάτσα κάνει άσχημο ταξίδι και είναι κουρασμένη η αν έχει πέσει νωρίς τη νύχτα και έχει ηρεμίσει δύο τρείς ώρες κάνοντας βόλτες και περιηγήσεις και έχει γνωρίσει το μέρος που προσγειώθηκε δέχεται καλή φέρμα. Θα φερμαριστεί από ένα καλό η κι από ένα μέτριο σκύλο η άπειρο που πλησιάζει πολύ το θήραμα. Δεν θα κοταρίσει. Τουλάχιστον δεν θα είναι από αυτά τα λακινιάρικα πουλιά που πετάγονται με το πρώτο άκουσμα η την παραμικρή ενόχληση του σκύλου. Επίσης η νεαρή μπεκάτσα που δεν έχει δει άνθρωπο και δεν έχει προηγούμενη συνάντηση με σκύλο θα δεχτεί φέρμα. Ακόμη εάν έχει περπατήσει και έχει τρυπώσει σε κανένα πυκνό πάλι θα δεχτεί τη φέρμα ενός προσεκτικού σκύλου. Συνήθως όμως δεν πιάνουν τα πρώιμα η τα πρώτα πουλιά τη νύχτα που έρχονται από το μεγάλο ταξίδι τους στα ντυμένα στα πυκνά και στα χειμωνιάτικα κουτούπια. Πολλές φορές στα τέλη Οκτωβρίου ιδικά στα έλατα και μάλιστα όταν το πάει για ελαφρό πάγο βλέπουμε μπεκάτσες στην άκρη των χωματόδρομων ακόμη και στην άσφαλτο. Την άλλη μέρα πήγαμε σε διπλανά μπεκατσοτόπια και βρήκαμε μπεκάτσες. Πιστεύω ότι κάποιες ήταν από αυτές που είδαμε το βράδυ. Το πρωί με το χάραμα κάνοντας μια δεύτερη μικρή μετακίνηση έπιασαν σε κοντινή απόσταση πιο σίγουρα μέρη και με πιο καλή κάλυψη. Και αυτές οι μπεκάτσες δέχτηκαν εύκολα φέρμα. Οι μπεκάτσες αυτές είναι μία πάρα πολύ καλή εκπαίδευση για το νεαρό επίδοξο μπεκατσόσκυλό μας.
Δεν δέχονται εύκολα φέρμα
Οι πρωτόπιαστες μπεκάτσες δεν δέχονται φέρμα αν είναι έμπειρα μεγάλα πουλιά και έχουν τραυματικές εμπειρίες στο παρελθόν με σκύλο και κυνηγό. Αν είναι ξεκούραστες και έχουν πιάσει στο καθαρό στη άκρη ενός ρυακιού στη ρίζα μίας γκορτσιάς στη μέση ενός χωραφιού, σε αμπέλια σε δρομάκια και γενικά σε τόπο που δεν έχει κάλυψη πετάγονται εύκολα. Πολλές φορές κοταρίζουν και κάνουν διάφορα κλώσματα και οχτάρια ακολουθώντας δρομολόγιο που έχουν κάνει και πριν από λίγο μπερδεύοντας το σκύλο. Γι αυτό πολλά σκυλιά που δουλεύουν με τη μύτη η άπειρα σκυλιά παίρνουν το πισάχναρο και όταν ελαττωθεί η μυρουδιά η τη χάσουν τελείως γυρνάνε προς τον κυνηγό και κοιτάζουν αμήχανα σαν να λένε ” μα αφού τη μυρίζω αφού εδώ ήτανε που είναι” . Εκείνη την ώρα μας ξαφνιάζει το απότομο Πα Πα Πα Πα πίσω μας και μερικές φορές δεν προλαβαίνουμε ούτε να τη δούμε. Μην τα βάζουμε με το σκύλο, κάποια “τσάφ”του σκύλου (για όσους έχουν παίξει μπιλιάρδο)είναι φυσιολογικά, επαναλαμβάνω και πάλι για τα νεαρά άπειρα σκυλιά.
Μπορεί λοιπόν πηγαίνοντας για μπεκάτσες νωρίς τον Οκτώβριο την ίδια μέρα, να συναντήσουμε μπεκάτσες που άλλες φερμάρονται και άλλες δεν φερμάρονται πράγμα που δεν συμβαίνει μια χειμωνιάτικη μέρα του Δεκεμβρίου για παράδειγμα. Πάντως έχοντας απέναντί μας το πιο παράξενο το πιο ιδιόρρυθμο και για μένα το πιο δύσκολο θήραμα τη μπεκάτσα δεν μπορούμε να πούμε τίποτα με απόλυτη σιγουριά. Υποθέσεις κάνουμε και προσπαθούμε να είμαστε κοντά στην πραγματικότητα έχοντας σαν βάσει τις εμπειρίες μας που απορρέουν από την συνεχή επανάληψη ενός γεγονότος που είναι οι συναντήσεις με την βελουδομάτα. Σημαντικό όμως ρόλο ίσως το σημαντικότερο παίζει εκτός από τα παραπάνω το σκυλί έχουμε στα χέρια μας. Ένα έμπειρο κοντρολαρισμένο και ισορροπημένο μπεκατσόσκυλο που συνεργάζεται με τον κυνηγό πάντα θα σου δώσει περισσότερες ευκαιρίας κάρπωσης. Στη μπεκάτσα το έμπειρο σκυλί τις περισσότερες φορές κάνει μάγκα τον κυνηγό και όχι ο κυνηγός το σκυλί. Βέβαια προηγουμένως κάποιος γνώστης μπεκατσοκυνηγός από κουταβάκι που πήρε το σκύλο του, έχει ρίξει κιλά ιδρώτα και έχει κουραστεί για να γίνει ένα σκύλος το απόλυτο εργαλείο και ο σύντροφός του στη μπεκάτσα. Ένα τέτοιο σκυλί είναι ανεκτίμητο. Πάντως αυτά τα νευρικά τα λακινιάρικα πουλιά που δεν δέχονται φέρμα και δεν μπαίνουν στη τσάντα μας κάνουν πολύ καλό στη φέρμα του νεαρού μπεκατσόσκυλου. Αμβλύνει τη φέρμα του. Δηλαδή εάν πεταχτούν δύο τρεις μπεκάτσες μπροστά από το νεαρό σκύλο μας γίνεται πιο προσεκτικός ,κόβει ταχύτητα στην παραμικρή αναθυμίαση και τελικά φερμάρει από πιο μακριά τη μπεκάτσα γιατί φοβάται μην τη σηκώσει, Δίδαγμα λοιπόν.
Μετά τα μέσα Οκτωβρίου αναζητήσατε τις Βελουδομάτες ψηλά στα πουρναρωτά και στο έλατο. Όλο και κάτι θα μας δώσει.
Μπάμπης Γκαβάς Οκτώβρης 2003
