Σε λίγες μέρες θα γίνουμε ξανά μάρτυρες της ίδιας απαράδεκτης κατάστασης που κάθε χρόνο, την ίδια εποχή, βιώνουμε. Οι αγρότες προκειμένου να απαλλαγούν από τις “άχρηστες” πλέον καλαμιές που απέμειναν στα χωράφια τους μετά τον θερισμό, θα βάλουν φωτιά για να τις κάψουν.
Θα δούμε τους χρυσοκίτρινους θερισμένους κάμπους της χώρας μας να παίρνουν φωτιά, να σιγοκαίγονται και επειδή από κάπου θα “ξεφύγει” η φωτιά θα καούν επίσης πολλές δασικές εκτάσεις, δασωμένες ρεματιές, δένδρα.
Η γη στα καμένα σταροχώραφα θα μαυρίσει και η φρίκη της ολοκληρωτικής καταστροφής της πανίδας και της μικροχλωρίδας του εδάφους θα πάρει τη θέση της κομμένης καλαμιάς.
Εμείς οι κυνηγοί, που αυτή την εποχή περιδιαβαίνουμε τους κάμπους μαζί με τα σκυλιά μας, θα διαπιστώσουμε ότι ξανά και φέτος το ορτύκι και η καμπίσια πέρδικα θα είναι τα πρώτα θύματα αυτής της ενέργειας. Θα στερηθούν την τροφή, την κάλυψη και σε κάποιες περιπτώσεις θα καούν.
Όμως και μια σειρά άλλα έμβια όντα που βρίσκονται στο χωράφι που θα πυρποληθεί θα καούν, όπως είναι άλλα μικρά πουλιά, μικρά θηλαστικά, ερπετά, σκουλίκια και μικροοργανισμοί.
Το 19ο αιώνα η πεδινή πέρδικα εξαπλωνόταν στην ηπειρωτική Ελλάδα, εκτός της Πελοποννήσου. Από την δεκαετία του ’50 και μετά ο πληθυσμός της άρχισε να μειώνεται με υψηλούς ρυθμούς. Σήμερα, η πέρδικα έχει περιοριστεί στη Μακεδονία και τη Θράκη σε περιοχές όπου η γεωργία δεν είναι εντατική. Παράλληλα, η θήρα του είδους απαγορεύτηκε πριν μια 20ετία χωρίς να καταγραφεί κάποια ανάκαμψη στους πληθυσμούς. ΄Ενας σημαντικότατος παράγοντας μείωσής της είναι εκτός από την υποβάθμιση των βιοτόπων, την εκτεταμένη χρήση των φυτοφαρμάκων, τις μονοκαλλιέργειες και γενικότερα την εντατικοποίηση της γεωργίας, και η συστηματική καύση των καλαμών.
Η καύση των σιτoκαλαμιών, ενώ σε άλλες χώρες απαγορεύεται, στη χώρα μας κάτω από ειδικές προϋποθέσεις (π.χ. ύπαρξη ασθενειών) επιτρέπεται. Και έχει καθιερωθεί από τους αγρότες οι οποίοι επικαλούνται πρωτίστως οικονομικούς λόγους. Το κάψιμο είναι πιο εύκολο και δεν στοιχίζει όσο το όργωμα που απαιτεί χρήση τρακτέρ και κατανάλωση καυσίμων.
Ειδικά με τον τρόπο που γίνεται η καύση των καλαμών, από τις άκρες του χωραφιού και προς το κέντρο, τα έμβια όντα στερούνται τη δυνατότητα διαφυγής.
Στη Bουλγαρία για τη συγκομιδή του τριφυλλιού, είναι υποχρεωτικό, το τρακτέρ να ξεκινά από το μέσο του χωραφιού και με κατάλληλη πορεία να προχωράει προς τις άκρες, ώστε να διευκολύνεται η διαφυγή των θηραμάτων. Στην Eλλάδα, εφαρμόζεται ακριβώς η αντίθετη πορεία αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα εγκλωβισμού και θανάτωσης των ζώων. Στην περίπτωση δε της καύσης των σιτοκαλαμών, με τον τρόπο ιδίως που γίνεται, η περίπτωση διαφυγής μειώνεται δραματικά.
Τα προβλήματα που δημιουργούνται από την καύση των σιτοκαλαμιών είναι γνωστά: Η οργανική ύλη του εδάφους και κάποια ανόργανα στοιχεία του μειώνονται, η δομή του εδάφους λόγω της υψηλής θερμοκρασίας αλλάζει, τα εδάφη λόγω της μεγάλης κλίσης των χωραφιών διαβρώνονται, η πανίδα (πουλιά, μικρά ζώα) και η μικροχλωρίδα του εδάφους καταστρέφεται, η ατμόσφαιρα των γειτονικών περιοχών επιβαρύνεται με τα μικρά μαύρα σωματίδια στάχτης και τα δηλητηριώδη αέρια, ο κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιάς αυξάνεται επικίνδυνα, το όμορφο τοπίο του κάμπου καταστρέφεται και τη θέση του παίρνει η μαυρίλα.
Το ερώτημα όμως που τίθεται είναι πόσο αναγκαία είναι τελικά η καύση και τι θα γίνει αν τα χωράφια με τις σιτοκαλαμιές δεν καούν;
Οι νέες καλλιεργητικές τεχνικές που με επιτυχία εφαρμόζονται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, προτιμούν να αφήνουν τα υπολείμματα των καλαμών στην επιφάνεια του εδάφους ή να τα ενσωματώνουν στα ανώτερα στρώματά του. Και αυτό γιατί σε αντίθεση με το κάψιμο, το όργωμα και το σάπισμα της καλαμιάς εμπλουτίζει το έδαφος και το βελτιώνει σε οργανική ουσία.
Ειδικότερα ο εμπλουτισμός του εδάφους σε οργανική ουσία στην Ελλάδα κρίνεται απαραίτητος, επειδή οι κλιματικές συνθήκες (ξηροθερμικό κλίμα), μαζί με τις έντονες καλλιεργητικές φροντίδες (συχνό ανακάτεμα του εδάφους) ευνοούν την διάσπαση των οργανικών ουσιών.
Οι αρμόδιοι φορείς σε κάθε νομό Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, Δασαρχείο, Πυροσβεστική, αλλά και οι υπόλοιποι κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί φορείς μέχρι σήμερα δεν έχουν ευαισθητοποιηθεί, δεν έχουν συνεργαστεί στην κατεύθυνση της ενημέρωσης του αγροτικού κόσμου και δεν έχουν προτείνει νέες καλλιεργητικές τεχνικές για να προστατέψουν το περιβάλλον που κάθε χρόνο μετατρέπεται σε “κρανίου τόπος”, αν και κατά καιρούς, μεμονωμένα, επιστήμονες και ευαισθητοποιημένοι φορείς έχουν επισημάνει τα προβλήματα που δημιουργούνται από την καύση των σιτοκαλαμιών και έχουν ενημερώσει με ειδικά φυλλάδια και ομιλίες τους αγρότες, με αποτέλεσμα αρκετοί να έχουν πειστεί ότι η καύση δεν βελτιώνει αλλά ουσιαστικά μειώνει την απόδοση των χωραφιών τους.
Επειδή μέχρι σήμερα οι μεμονωμένες και αποσπασματικές ενέργειες που έχουν γίνει κατά καιρούς για ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και των αγροτών δεν έχουν αποδώσει, καλό θα ήταν να αναληφθούν οργανωμένες πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι Κυνηγετικοί Σύλλογοι σ΄ αυτήν την προσπάθεια πρέπει να πρωτοστατήσουν.
Μαρία Στυλιαρογιάννη
Μέλος του Δ.Σ. του Κυνηγετικού Συλλόγου Βόλου
