Το κυνήγι των βικούνιας
Επιμέλεια: ΟΛΓΑ ΚΟΛΙΑΤΣΟΥ koliatsu@enet.gr
Η κυνηγετική περίοδος των βικούνιας είναι γιορτή για τους ντόπιους στα υψίπεδα των Ανδεων. Πρόκειται για παράδοση που διατηρείται από την εποχή των Ινκας και συνοδεύεται και από χαρακτηριστικές αναπαραστάσεις
Πριν πάει για κυνήγι ο Σαλβαντόρ Χερέρα, φορά τα καλά του, δένει τη γραβάτα του και γυαλίζει τα παπούτσια. Κι ένα κρύο πρωινό, ο 79χρονος Περουβιανός ιθαγενής στέκεται καταμεσής στην πλατεία του Λουκάνας, ενός χωριού στα υψίπεδα των περουβιανών Ανδεων, και περιμένει υπομονετικά για μια θέση στο καμιόνι των κυνηγών.
Στο Λουκάνας η κυνηγετική περίοδος είναι γιορτή, κάτι που ίσχυε ήδη από τον καιρό των Ινκας. Σε απόσταση 30 χλμ. από το Λουκάνας, στη στέπα του Πάμπα Γκαλέρας, σε υψόμετρο 4.600 μ., το καραβάνι των καμιονιών σταματά, μια ανθρώπινη αλυσίδα περίπου 200 ιθαγενών τεντώνουν ένα σχοινί μήκους 2 χλμ. και κινούνται σαν ένα σώμα, όταν δοθεί το σινιάλο.
Πρόκειται για τον παραδοσιακό τρόπο αιχμαλώτισης των βικούνιας – ζωικού είδους που μαζί με τα λάμα και τα αλπακά ανήκουν σε κάποιο παρακλάδι των άγριων καμηλοειδών, χωρίς ύβους. Οταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, ένας ιθαγενής ανοίγει ένα ντόπιο κρασί και σκορπίζει φύλλα κόκας, κουρεύει ένα ζώο και το αφήνει ελεύθερο – αυτή είναι η επίσημη έναρξη της κουράς των βικούνιας, το «τσακού».
Το μαλλί των βικούνιας είναι το ποιοτικώς καλύτερο φυσικό έριο στον κόσμο, τρεις έως τέσσερις φορές ακριβότερο από το κασμίρ – ένα κιλό κοστίζει περίπου 500 δολάρια. Οι μετρ υψηλής ραπτικής σε Λονδίνο και Μιλάνο κάνουν αγώνα για να εξασφαλίσουν τον «χρυσό των Ανδεων», όπως ονομάζεται το υλικό, λόγω του χαρακτηριστικού χρωματισμού του. Οι Ινκας εκτιμούσαν ήδη την αξία του και είχαν τελειοποιήσει την κουρά των ζώων – υπολογίζεται ότι έως και 50.000 άτομα συμμετείχαν στο «τσακού». Σε αντίθεση με τα λάμα και τα αλπακά, τα βικούνιας δεν ζουν σε αιχμαλωσία, γι’ αυτό τις προηγούμενες δεκαετίες κυνηγήθηκαν ανελέητα από λαθροθήρες, που εξολόθρευσαν ολόκληρα κοπάδια με πολυβόλα. Ετσι, τα δύο εκατομμύρια ζώα -στην εποχή των Ινκας- μειώθηκαν το 1964 σε 5.000, αλλά χάρη στη Συνθήκη της Ουάσιγκτον για την Προστασία των Ειδών, τα κοπάδια «ανάσαναν» μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80. Σήμερα υπολογίζεται ότι στα υψίπεδα του Περού και συγκεκριμένα στον προστατευόμενο δρυμό Πάμπα Γκαλέρας, περιφέρονται περίπου 17.000 βικούνιας και οι ντόπιοι ακολουθούν τις παραδοσιακές μεθόδους κυνηγιού και κουράς, έχοντας συνεργαστεί και με Γερμανούς ειδικούς.
Ο πρόεδρος Φουτζιμόρι ταξίδεψε στην περιοχή το ’92 και, φορώντας το παραδοσιακό πόντσο, υποσχέθηκε να ενδιαφερθεί προσωπικά για τη διευθέτηση των κανόνων διάθεσης του ερίου. Πράγματι, τα δικαιώματα εμπορικής εκμετάλλευσης ανατέθηκαν σε μια κοινοτική οργάνωση και το συμβούλιο (υπεύθυνο) για τις καμήλες της Ν. Αμερικής («Conacs») ανέλαβε την εποπτεία των επιχειρήσεων. Την περασμένη χρονιά, το «τσακού» απέφερε στο Λουκάνας περίπου 320.000 δολάρια, ποσό προορισμένο να διατεθεί για την άνθιση των φτωχότερων κοινοτήτων των Ανδεων. Ομως, στο Λουκάνας, που με υπερηφάνεια αυτοαποκαλείται «κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα των βικούνιας», δεν υπάρχει ούτε σύστημα ύδρευσης -σε κάθε εποχή ξηρασίας τα πηγάδια στερεύουν.
Οπως λέει χαρακτηριστικά ο βετεράνος του «τσακού», Χερέρα, «είμαστε θύματα της διαφθοράς», ενώ ο σημερινός Περουβιανός πρόεδρος, Αλεχάντρο Τολέδο, έχει απελευθερώσει το εμπόριο για να βοηθήσει τα πράγματα. Παρ’ όλα αυτά, νέος πόλεμος έχει ξεσπάσει για το πολύτιμο μαλλί των βικούνιας. Η λαθροθηρία έχει πάρει πάλι διαστάσεις, αφού σήμερα χρησιμοποιούνται ακόμη κι ελικόπτερα για τον εντοπισμό και την εξολόθρευση των ζώων – μάλιστα, οι συμμορίες έχουν αρχίσει να επιτίθενται και σε ανθρώπους. «Βασιλιάς» της λαθροθηρίας θεωρείται ο Αλφόνσο Μαρτίνεζ, που χρησιμοποιεί τα κέρδη για επιχειρήσεις τοκογλυφίας, ενώ εικάζεται ότι έχει και ισχυρές διασυνδέσεις με κυβερνητικά στελέχη. Κατά τον Χερέρα, οι μεσάζοντες ευθύνονται για τα μειωμένα κέρδη, ενώ και ο διευθυντής του υφαντουργείου «Ινκαλπάκα», Ζερμάν Φρέιρε, προβλέπει «αύξηση της παραγωγής και πτώση των τιμών πώλησης του ερίου». Καλά εξοπλισμένος για τα νέα δεδομένα φαίνεται πως είναι ο Α. Μαρτίνεζ – ως ευφυής επιχειρηματίας έσπευσε να προμηθευτεί από τις ΗΠΑ την τελευταία λέξη της τεχνολογίας όσον αφορά κινητούς φράχτες. Κοστίζουν λιγότερο απ’ ό,τι οι παραδοσιακές ανθρώπινες αλυσίδες για το «τσακού»…
