της Κατερίνας Τασσοπούλου/NEMECIC
Σε κόκκινο συναγερμό μπαίνει η Θεσσαλία τους καλοκαιρινούς μήνες για την εξασφάλιση νερού. Η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων σε συνδυασμό με τη νιτρική ρύπανση από τα φυτοφάρμακα καθιστούν το υδατικό έλλειμμα το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα για τούς τέσσερις νομούς.
Ως μόνη λύση προτείνεται ή αλλαγή στις καλλιέργειες, ώστε να μην απαιτούνται οι τεράστιες ποσότητες νερού πού καταναλώνονται σήμερα για την καλλιέργεια τού βαμβακιού.
Το υδατικό πρόβλημα είναι υπαρκτό, η Θεσσαλία απειλείται με ερημοποίηση και η ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων, ακόμη και απαγορευμένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, επιτείνει το πρόβλημα.
Η Λάρισα και ή Μαγνησία αντιμετωπίζουν τα σοβαρότερα προβλήματα νιτρορύπανσης και εκτός από τις περιοχές του κάμπου σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζει και το πεδινό τμήμα του Πηλίου.
Στην περίπτωση πού στους δύο νομούς δεν υπήρχε εφαρμογή προγραμμάτων κατά της νιτρορύπανσης, δεν θα ήταν ασφαλής ή κατανάλωση νερού.
Και οι καλλιέργειες θέλουν το μέτρο τους
Οι υψηλές τιμές των νιτρικών σχετίζονται με φαινόμενα υπερλίπανσης και παρατηρούνται σε περιοχές με εντατικές καλλιέργειες με βαμβάκι, βιομηχανική ντομάτα, οπωροκηπευτικά, καλαμπόκι και τριφύλλι.
Έρευνα του Περιφερειακού Εργαστηρίου Γεωργικών Εφαρμογών και Αναλύσεων έδειξε ότι στη Θεσσαλία η εντατικοποίηση των καλλιεργειών τα τελευταία χρόνια, η ραγδαία αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων και η υπεράντληση των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων οδήγησαν στη δραματική πτώση του υδροφόρου ορίζοντα και στην εξάντληση των επιφανειακών νερών. Αντίστοιχα, η παράλληλη αύξηση των λιπάνσεων, των φυτοφαρμάκων και των ζιζανιοκτόνων οδήγησε στη σταδιακή υποβάθμιση της ποιότητας των νερών με την αύξηση των νιτρικών στα υπόγεια νερά. Οι άδειες για νέες γεωτρήσεις έχουν περιοριστεί, ωστόσο στη Θεσσαλία λειτουργούν χιλιάδες παράνομες από αυτές.
Η κατανομή και διασπορά των ρύπων στο υπέδαφος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, μερικοί από τους οποίους είναι τα χαρακτηριστικά του εδάφους, το είδος του ρύπου και οι βροχοπτώσεις. το υπολειμματικό άζωτο μπορεί να εκπλυθεί και να μετακινηθεί προς τούς υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες ύστερα από βροχοπτώσεις, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση των νερών.
Ανησυχητικές διαστάσεις έχει λάβει ή ρύπανση των νερών και των εδαφών στην πεδιάδα του Αλμυρού από νιτρικά / νιτρώδη ιόντα εξαιτίας της εντατικοποίησης της γεωργίας, ενώ παράλληλα έχουν παρατηρηθεί υψηλές συγκεντρώσεις φωσφορικών.
Παρόμοια εικόνα επικρατεί και στην περιοχή τής Κάρλας, ενώ σε παράκτιες περιοχές έχει εντοπιστεί και το επικίνδυνο ρυπογόνο στοιχείο φθόριο, προερχόμενο από τα γεωλογικά υλικά τής περιοχής.
Τα συμπεράσματα καταγράφονται σε έρευνα του Εργαστηρίου ‘Εδαφολογίας του Τμήματος Φυσικής Παραγωγής και Αγροτικού περιβάλλοντος του πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Νιτρικά, φωσφορικά και άλλα θανάσιμα
Στην έρευνα αναφέρεται ότι τα νιτρικά ιόντα είναι επικίνδυνα για την υγεία του ανθρώπου και αυτό που παρατηρήθηκε σε αρκετά πόσιμα νερά της Θεσσαλίας είναι υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών μεγαλύτερες από 50 μιλιγκράμ ανά λίτρο.
Τα τελευταία χρόνια η προσπάθεια των επιστημόνων επικεντρώνεται μόνο στην έρευνα των νιτρικών. Τα νιτρικά είναι επικίνδυνα, αλλά τα φωσφορικά ακόμη περισσότερο. Τα φωσφορικά όταν παρατηρηθούν σε μεγάλες συγκεντρώσεις είναι επικίνδυνα όχι μόνο για την υγεία του άνθρώπου, άλλά και για το περιβάλλον, με άμεσο επακόλουθο την υποβάθμιση της ποιότητας των νερών, της φυτικής βλάστησης και του περιβάλλοντος ευρύτερα.
Η πεδιάδα και ο χείμαρρος Ξηριάς του Αλμυρού αποτελούν τις κύριες πηγές εισόδου ρύπων στον Παγασητικό. Έρευνες στον Αλμυρό διαπίστωσαν υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών, νιτρωδών και φωτοφωσφορικών ιόντων ως αποτέλεσμα των εντατικών καλλιεργειών. Οι παραγωγοί, όπως και σε πολλές περιοχές τής Θεσσαλίας, χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες αζωτούχων λιπασμάτων.
Ίδια κατάσταση με τον Αλμυρό παρατηρείται και στην ευρύτερη περιοχή της Κάρλας. στον Νομό Λάρισας, υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών παρουσιάζονται συστηματικά στην περιοχή του Αργυροπούλειου, στο Αχίλλειο, στην Αγιά και στον Πλατύκαμπο. Σημαντική επιβάρυνση παρουσιάζουν και τα νερά του Πηνειού, πού περιέχουν και βαρέα μέταλλα.
Τα αποθέματα
Το καλοκαίρι θα ξεσπάσει στη Θεσσαλία «ο πόλεμος της σταγόνας», καθώς τα αποθέματα νερού δεν επαρκούν για την άρδευση των καλλιεργούμενων εκτάσεων πού σπέρνονται κάθε χρόνο, ειδικά με βαμβάκι. Ή εντατική καλλιέργεια
του βαμβακιού κοστίζει κυρίως στο περιβάλλον. Ο υπόγειος υδροφόρος ορίζοντας συνεχώς «ταπεινώνεται» για να ποτιστεί το βαμβάκι και τα υπόγεια νερά εμφανίζουν υψηλές ποσότητες νιτρικών εξαιτίας της ανεξέλεγκτης χρήσης λιπασμάτων. Οι γεωτρήσεις στον Θεσσαλικό κάμπο φτάνουν μέχρι τα 800 μέτρα για να βρεθεί νερό και σε πολλές περιπτώσεις είναι παράνομες. Το νερό διοχετεύεται στα χωράφια μέσα από χαντάκια και τούς καλοκαιρινούς μήνες εξατμίζεται. το νερό επίσης χάνεται από τη στιγμή πού δεν εφαρμόζονται οι κατάλληλες τεχνικές άρδευσης. Επιμένουν οι επιστήμονες για την εφαρμογή της μεθόδου της «σταγόνας», ωστόσο οι παραγωγοί στο μεγαλύτερο ποσοστό τους αδιαφορούν.
Επικίνδυνα ζιζανιοκτόνα και φυτοφάρμακα
Φυτοφάρμακα και ζιζανιοκτόνα χωρίς αντίδοτο πωλούνται ελευθέρα στην αγορά. Καρκινογόνες ουσίες εμπεριέχονται στο δηλητήριο Παρακουάτ, το οποίο διατίθεται στα καταστήματα γεωργικών φαρμάκων με διάφορα εμπορικά ονόματα. Χρησιμοποιείται ευρέως από τους καλλιεργητές και ή κατάποσή του οδηγεί σε βέβαιο θάνατο. Το δηλητήριο χρησιμοποιείται ευρέως στη γεωργία, είναι ραδιομηνυτικό, δηλαδή δρα σαν ακτινοβολία στον ανθρώπινο οργανισμό και προκαλεί σοβαρές βλάβες στους πνεύμονες. κατάποσή του προκαλεί σε ποσοστό 90% βέβαιο θάνατο από οίδημα. Η υγεία των καταναλωτών τίθεται σε άμεσο κίνδυνο όταν οι παραγωγοί ραντίζουν τις καλλιέργειές τους με Παρακουάτ λίγες ημέρες πριν τη συγκομιδή, ενώ όταν πραγματοποιούνται ψεκασμοί στο έδαφος ρυπαίνεται ή άγρια χλωρίδα και τα επιφανειακά νερά στις παρυφές των χωραφιών.
Τα φυτοφάρμακα πριν προλάβουν να διασπαστούν περνούν στον οργανισμό των εκτρεφόμενων ζώων μέσω της λήψης τροφής και νερού, για να καταλήξουν τελικά στον ανθρώπινο οργανισμό με την κατανάλωση κρεάτων και γαλακτοκομικών προϊόντων.
