Επιλογή της φυλής
Πριν επιλέξουμε τη φυλή του σκύλου που θα μας συντροφεύει, τουλάχιστον, για τα επόμενα 10 χρόνια στα κυνήγια μας, θα πρέπει να σκεφτούμε χωρίς να επηρεαζόμαστε από τη μόδα αλλά ρεαλιστικά : Τι θηράματα προτιμάμε; Πως μας αρέσει να κυνηγάμε; (Π.χ. θέλουμε δείκτη γρήγορο ή αργό; Κοντινό ή να ανοίγεται; Το λαγόσκυλο μας θέλουμε να καταδιώκει ή να πηγαίνει καβάλα;) Σε τι εδάφη κυνηγάμε συνήθως; Έχουμε χώρο και αυτοκίνητο για μεγαλόσωμους σκύλους;
Του Γιάννη Νικολακόπουλου
Αν με ειλικρίνεια καταγράψουμε σε ένα χαρτί τα πρέπει και τα θέλω μας και ταιριάξουμε τον σκύλο που τα ικανοποιεί, δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν διαπιστώσουμε πως ο «σκύλος των ονείρων σας» τελικά δεν κάνει για σας.
Μεταξύ των φυλών που καλύπτουν τις ανάγκες μας κάποιες θα μας αρέσουν και «οπτικά», θα έχουμε «καλή χημεία» γι αυτό ας τις ψάξουμε όλες. Τώρα είναι η ώρα της μελέτης, πριν καταλήξουμε. Δεν αρκούμαστε μόνο σε όσα έχουμε ακούσει γι αυτές τις φυλές, θα πρέπει να διαβάσουμε μερικά βιβλία για τα προσόντα, τις ιδιαιτερότητες και τις απαιτήσεις της κάθε φυλής. Θα επιδιώξουμε να δούμε αρκετές φορές πως κυνηγά ή αγωνίζεται ένας καλός εκπρόσωπος της φυλής. Τα video είναι πολύ χρήσιμα καθώς και οι πληροφορίες που μπορούμε να συλλέξουμε από το Internet. Η επαφή με τον όμιλο της φυλής και με γνωστούς εκτροφείς που αγαπούν την φυλή θα μας βοηθήσει να μάθουμε τα «μικρά μυστικά της». Αν έχουμε αποφασίσει σοβαρά για την απόκτηση ενός σκύλου και είμαστε «διαβασμένοι» δεν θα μας «ξεπετάξουν» αλλά θα μας κατατοπίσουν με τον καλύτερο τρόπο. (δεν αναφέρομαι σε αγορά σκύλου αλλά συλλογή γνώσεων). Αν αναφερθούμε σε κυνήγι τσιχλοκοτσυφιών με σκύλο δείκτη μάλλον δεν θα μας πάρουν στα σοβαρά.
Επιλογή φύλου.
Κάθε φύλο έχει τα υπέρ και τα κατά του.
Τα θηλυκά π.χ.
Κατά : Το γενετικό σύστημα είναι πολυπλοκότερο των αρσενικών και κατ’ επέκταση ευπαθέστερο σε ασθένειες. Κατά την «περίοδο» η σκύλα είναι εκτός κυνηγίου, αν ζει μέσα στο σπίτι λερώνει με αίμα, αν υπάρχουν και αρσενικά πρέπει να προσέχουμε συνεχώς για ανεπιθύμητο ζευγάρωμα. Θεωρητικά έχει (ελάχιστη) διαφορά ρώμης από ένα αρσενικό. Λέω θεωρητικά γιατί μία καλοζωησμένη σκύλα είναι σαφώς ακμαιότερη από ένα κακοζωησμένο αρσενικό.
Υπέρ : Σε επίπεδο ποσοστών και μόνο «ωριμάζουν» νωρίτερα από τα αρσενικά. Αν και κατά την πρώτη τους περίοδο, η «επανάσταση» των ορμονών τους, καθυστερεί την εξέλιξη στην εκπαίδευσή τους, οπότε στον ενάμιση χρόνο, έχουν εξομοιωθεί με τα αρσενικά. Έχουν πιο γλυκό χαρακτήρα. Μπορείς να ασχοληθείς με την εκτροφή. Δεν εννοώ ότι θα κερδίσεις χρήματα ζευγαρώνοντας την σκύλα σου γιατί ένας καλός επιβήτορας επιφέρει κέρδη χωρίς την ταλαιπωρία μιας εγκυμοσύνης και γέννας.
Εδώ ανοίγει μία μεγάλη συζήτηση που καλό είναι να την έχουν υπόψη τους όσοι επιλέγουν θηλυκό : Εκτρέφω ή όχι; αν ναι, γιατί; Τι θα προσδοκώ και πως θα το πετύχω; Έχω τους κατάλληλους γεννήτορες; Αντέχω οικονομικά να επενδύσω σε καλό επιβήτορα και «μάνα»; Έχω τις γνώσεις; Μπορώ να αναθρέψω σωστά τα κουτάβια μέχρι δυόμιση – τριών μηνών; Η άποψή μου είναι πως και ο πιο άπειρος ιδιοκτήτης μιας σκύλας που αποφασίζει να την ζευγαρώσει, επειδή θεωρητικά ονομάζεται εκτροφέας, θα πρέπει να έχει ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ σαν στόχο. Να πάρει ισάξια ή καλύτερα κουτάβια από τους γεννήτορες του, και αυτά, αργότερα, με τη σειρά τους να δώσουν πάλι καλούς απογόνους. Αυτός ο ορισμός φέρνει το επόμενο θέμα :
Με «χαρτιά» ή χωρίς «χαρτιά;»
Πολλοί μου λένε πως δεν εμπιστεύονται τα Pedigree γιατί μπορεί να είναι ψεύτικα. Ναι, υπάρχουν και απατεώνες, αλλά θα καταργήσουμε τα διπλώματα οδήγησης γιατί κυκλοφορούν και διπλώματα μαϊμούδες; Στο χέρι μας είναι να μάθουμε να διαβάζουμε ένα pedigree. Να συλλέξουμε πληροφορίες για όσους περισσότερους προγόνους μπορούμε, να τους δούμε, να ρωτήσουμε ανθρώπους που τους έχουν δει, από φωτογραφίες, από περιοδικά, από ιστοσελίδες από … από…. από.
Όταν αλλάξουμε νοοτροπία και δεν αγοράζουμε από βιτρίνες η από αγγελίες που τελειώνουν «….αποστέλλονται σε όλη την Ελλάδα». Όταν για να πάρουμε το κουτάβι θα συναντηθούμε πολλές φορές με τον εκτροφέα, θα τον γνωρίσουμε και θα μας γνωρίσει, θα τον εγκρίνουμε και θα μας εγκρίνει, θα τον ξεψαχνίσουμε και θα μας ξεψαχνίσει, θα μας μεταδώσει από τις γνώσεις του και θα μας συμβουλεύσει όταν χρειαστεί για το μεγάλωμα του κουταβιού. Ε, τότε δεν πρέπει να είναι απατεώνας, δεν θα μας δώσει ψεύτικα «χαρτιά».
Άλλοι μου λένε εγώ θέλω να αγοράσω σκύλο και όχι «χαρτιά». Ναι αλλά ο σκύλος έχει σκελετό και μύες που εξαρτιόνται η εργονομία του και η μορφή του, άρα και η αντοχή του, και αυτά είναι κληρονομικά. Ο σκύλος έχει όσφρηση, και αυτή είναι κληρονομική. Ο σκύλος κυνηγά και με την όραση και με την ακοή και με το μυαλό, όλα αυτά είναι κληρονομικά. Κληρονομικά προσόντα και ελαττώματα (κυνηγητικά ή μορφολογικά ή και τα δύο) δεν δίνουν μόνο οι γονείς αλλά και οι παππούδες, γιαγιάδες, προπάπποι, προ προ προ προ πάπποι κλπ. Είναι σε όλους γνωστό και χιλιο-αποδεδειγμένο πως από άριστους γονείς και άριστα κυνοτεχνικά επιλεγμένους δεν είναι σίγουρο ότι θα έχουμε όλους τους απογόνους άριστους. Απλά από ένα τέτοιο ζευγάρωμα οι πιθανότητες για άριστους απογόνους είναι περισσότερες. Όσοι περισσότεροι πρόγονοι (που αναγράφονται σε ένα pedigree) ήταν αποδεδειγμένα άξιοι για τον σκοπό που προορίζονταν (κυνήγι, φύλαξη, μορφολογία κλπ) τόσο μεγαλώνουν οι πιθανότητες για καλά κουτάβια που και αυτά αργότερα θα συνεχίσουν να δίνουν καλούς απογόνους. Άρα το να γνωρίζεις ότι οι γονείς είναι καλοί κυνηγοί δεν είναι αρκετό, είναι κάτι καλύτερο από το τίποτα. Υπάρχουν πιθανότητες για καλούς απογόνους αλλά σαφώς λιγότερες (έως χλομές) από εκείνες που σου δίνουν άξια κυνηγόσκυλα με καλά (ψαγμένα) pedigree. Νομίζω ότι η άποψη του «έλα μωρέ, τι να τα κάνεις τα χαρτιά;» είναι περισσότερο ριζωμένη στον τόπο μας γιατί οι απαιτήσεις των Ελλήνων κυνηγών από τα κυνηγόσκυλά τους ήταν σχεδόν υποτυπώδεις και όχι τόσο κυνοφιλικές. Ήταν τουλάχιστον μέχρι το 1990, μετά άρχισαν να ιδρύονται όμιλοι κυνηγητικών φυλών, άρχισαν οι αγώνες, άρχισε να αποδίδει η προϋπάρχουσα άνθηση των περιοδικών του χώρου με αποτέλεσμα την επιμόρφωση των κυνηγών. Με λίγα λόγια πιστεύω ότι χρειάζονται και τα χαρτιά και η απόδειξη της κυνηγητικής αξίας των προγόνων για να έχουμε περισσότερες πιθανότητες να έχουμε καλό σκύλο και από αυτόν σε λίγα χρόνια θα μπορούμε να έχουμε τον «δικό μας γόνο» χωρίς να «βγούμε πάλι στη γύρα μπας και μας κάτσει κανά καλό κουτάβι».
Ναι ή όχι στη μορφολογία
Όταν λέμε « Εξέταση Μορφολογίας» εννοούμε την σύγκριση που μπορεί να κάνει ένας γνώστης (κριτής, εκτροφέας κλπ) με το Πρότυπο (Standard) της φυλής. Ανάλογα με το πόσο ταυτίζεται ο σκύλος με το Πρότυπο χαρακτηρίζεται ως Εξαίρετος, Πολύ καλός, Καλός, Επαρκής ή Ανεπαρκής (δηλαδή υπάρχουν σκύλοι με pedigree που δεν ανταποκρίνονται εμφανισιακά στη φυλή τους ή παρουσιάζουν σοβαρό πρόβλημα όπως π.χ. δυσπλασία ισχίου ή πρόβλημα συμπεριφοράς ). Το Πρότυπο περιγράφει τον χαρακτήρα και τον σωματότυπο της φυλής.
Σε ένα κυνηγητικό σκύλο κοιτάμε την συμμετρία των μελών του (balance). Η ασυμμετρία π.χ. ένας πολύ κοντός λαιμός , ψηλότερο πίσω σύστημα από εμπρός, λεπτά άκρα σε ογκώδη σώμα προκαλούν μεγάλα εργονομικά προβλήματα.
Προσοχή πρέπει να δίνουμε στις γωνιώσεις των σκελών, μικρότερες ή μεγαλύτερες προκαλούν ανωμαλία στην κίνηση με αποτέλεσμα ο σκύλος να μη τρέχει γρήγορα ή να κουράζεται εύκολα. Σημαντική είναι και η γραμμή της πλάτης (σπονδυλική στήλη). Το ακρώμιο εξετάζεται πάντα γιατί η ωμοπλάτη (το ανώτερο κόκαλο του ποδιού) δεν αρθρώνεται στη σπονδυλική στήλη αλλά συγκρατείται με ιστούς. Ένα ρηχό ή στενό στήθος δεν αφήνει περιθώριο στην ανάπτυξη των πνευμόνων, άρα ο σκύλος αυτός δεν θα οξυγονώνεται κανονικά, άρα δεν θα έχει αντοχή. Μη σας φανεί υπερβολή όταν διαβάσετε σε μία κρίση «σωστή έκφυση ουράς». Η ουρά είναι (ας πούμε) προέκταση της σπονδυλικής στήλης και δείχνει τη θέση της σε σχέση με την λεκάνη και η σωστή θέση της λεκάνης είναι σημαντική για την πίσω κίνηση του σκύλου.
Ακόμη θέματα που ίσως ακούγονται επουσιώδη (π.χ. χαλαρά μετακάρπια) είναι αυτά που με το σύνολό τους χαρακτηρίζουν το κυνηγόσκυλο που δουλεύει όλη μέρα από ένα άλλο που σε δύο ώρες έχει εγκαταλείψει από κούραση.
Κουτάβι, νεαρό ή εκπαιδευμένο ενήλικο.
Αγοράζοντας ένα κουτάβι όσο πολλές και αν είναι οι γνώσεις μας, οι εμπειρίες μας, η βοήθεια επαΐοντα φίλου, η καλή πρόθεση του εκτροφέα για να επιλέξουμε το σωστό, πάντα παίζουμε με πιθανότητες. Αν προσπαθήσουμε να το εκπαιδεύσουμε μόνοι μας χωρίς να ξέρουμε, τότε παίζουμε ρώσικη ρουλέτα.
Στο χέρι μας είναι να έχουμε τις περισσότερες πιθανότητες υπέρ μας, εφαρμόζοντας τα προηγούμενα και εξακριβώνοντας αν ο εκτροφέας ασχολήθηκε όσο έπρεπε με την σωστή διατροφή, την υγιεινή διαμονή και την κοινωνικοποίηση των κουταβιών για τους δυόμιση – τρεις μήνες που τα ανέθρεφε. Βέβαια είναι η φθηνότερη περίπτωση για την απόκτηση σκύλου και αν μας «βγει» όπως ονειρευόμαστε θα έχουμε την χαρά να το μεγαλώσουμε όπως θέλουμε σωστά και να δεθεί για πάντα μαζί μας.
Επιλέγοντας ένα νεαρό θα πρέπει να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί. Γιατί κάποιος κράτησε ένα σκύλο τόσους μήνες και αποφασίζει να τον πουλήσει; Στα κυνηγόσκυλα το χρηματικό όφελος δεν είναι τόσο όσο τα έξοδα και ο κόπος. Μόνο σε σκύλους που πρόκειται να κάνουν πρωταθλητισμό μορφολογίας το νεαρό στοιχίζει πολύ περισσότερο από το κουτάβι, αφού σε αυτό τα προτερήματά του είναι εμφανή.
Ας είμαστε επιφυλακτικότεροι στα «ξεκινημένα», συνήθως όταν ο ιδιοκτήτης δει πως ο σκύλος δεν «προχωρά» στην εκπαίδευση, δεν έχει «μύτη», αντοχή και γενικά έχει κάποια κουσούρια ή αν καταλάβει ότι έχει κάνει πολλά λάθη που δεν διορθώνονται, φροντίζει να τον πουλήσει αμέσως. Αν ο σκύλος έχει αλλάξει δύο τρεις ιδιοκτήτες καλύτερα ξεχάστε τον. Υπάρχουν όμως και μερικοί ιδιοκτήτες που έχουν μία γέννα, κρατούν όλα τα κουτάβια μέχρι να αποφασίσουν πιο θα κρατήσουν και τα υπόλοιπα τα διαθέτουν, δεν είναι κακή επιλογή επειδή δεν είναι το καλύτερο της γέννας, αφήστε που μερικές φορές πέφτουν έξω και δίνουν το καλύτερο.
Ας εξετάσουμε λοιπόν την περίπτωση αγοράς νεαρού και από την θετική της πλευρά: Βλέπουμε την μορφολογική αρτιότητα του σκύλου. Αν ο προηγούμενος ιδιοκτήτης είχε δουλέψει σωστά τον σκύλακα από κουταβάκι, θα διαπιστώσουμε τον καλό χαρακτήρα του, την ανεξαρτησία του, την κοινωνικοποίησή του, την δεκτικότητά του για μάθηση, την ρώμη του, την αντοχή του και κυρίως τα κυνηγητικά του προσόντα πριν βελτιωθούν και τελειοποιηθούν από την εκπαίδευση.
Τέλος η σίγουρη αλλά και ακριβότερη λύση για να έχουμε τον σκύλο που θέλουμε είναι η αγορά «έτοιμου». Προσοχή όμως, εμείς είμαστε «έτοιμοι» για να έχουμε ένα τέτοιο σκύλο; Οι γνώσεις μας και οι ικανότητές μας είναι αρκετές για να διατηρήσουμε σε υψηλό επίπεδο τον σκύλο; Θα πηγαίνουμε για κυνήγια και εκπαιδευτικά ή θα τον βγάζουμε ένα Σαββατοκύριακο τον μήνα από Σεπτέμβρη έως Φεβρουάριο και μετά κρέμασμα στη ντουλάπα δίπλα στο γαμπριάτικο; Με αυτές τις συνθήκες δεν θα φταίει ο εκπαιδευτής αν ο σκύλος δεν αποδίδει.
Αν λοιπόν έχουμε τις δυνατότητες να αγοράσουμε ένα καλό κυνηγόσκυλο της φυλής που καταλήξαμε ότι μας ταιριάζει, με καλό pedigree, μορφολογικά σωστό, θα πρέπει να κάνουμε υπομονή μέχρι να το βρούμε ακριβώς όπως το θέλουμε έστω και αν περιμένουμε χρόνια. Να το δοκιμάσουμε σε διάφορα κυνηγητικά εδάφη, μακριά από την περιοχή του πωλητή, με διαφορετικά θηράματα. Κανένας σκύλος δεν είναι τέλειος, η τιμή πρέπει να διαμορφώνεται όχι μόνο από τα προσόντα του αλλά και από τα ελαττώματά του, ειδικά σε αυτά πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας, να τα αξιολογήσουμε να δούμε πόσο σοβαρά είναι αν διορθώνονται, αν θα χρειαστούμε την βοήθεια ειδικού και πόσο επί πλέον θα μας κοστίσει. Είναι απαραίτητη μία σχολαστική εξέταση από τον κτηνίατρό μας. Ίσως χρειαστεί να κάνουμε πολλά και μακρινά ταξίδια εντός ή εκτός συνόρων και να επιστρέφουμε με άδεια χέρια. Κάποια μέρα θα το βρούμε, μετά θα είναι εύκολα γιατί θα έχουμε τα δικά του κουτάβια.
