Πολλές φορές στην καθημερινή μας ζωή αλλά και στο κυνήγι οι σκύλοι μας αποδεικνύουν αναπάντεχα ότι έχουν πολύ καλή μνήμη. Αυτή τους η μνήμη, στο κυνήγι της μπεκάτσας, είναι ένας άσσος στο μανίκι μας, γι αυτό θα ήταν καλό να γνωρίζουμε τους μηχανισμούς που την ενεργοποιούν.
Αν οι ειδήμονες των σκύλων φέρμας περιοριστούν απλά στο να κάνουν μία λίστα των πιο σημαντικών προσόντων ενός σκύλου, σε γενικές γραμμές οι απόψεις τους συγκλίνουν. Στην περίπτωση όμως που θελήσουν να ταξινομήσουν αυτά τα προσόντα οι γνώμες τους διίστανται. Μερικοί θέτουν την οσφρητική τους ισχύ πιο πάνω από το πάθος, άλλοι κατατάσσουν τη νοημοσύνη πιο πάνω από τη φυσική κατάσταση. Σίγουρα όμως πρόκειται για μια μάταια συζήτηση, διότι όλα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολύ δεμένα μεταξύ τους. Ένας σκύλος με πολύ καλή μύτη, αλλά με περιορισμένη νοημοσύνη, θα πάψει γρήγορα να προοδεύει, όπως ακριβώς και ένας σκύλος παθιασμένος, αλλά αδύναμος. Η μνήμη, πάντως, είναι συχνά απούσα από αυτή τη λίστα είτε από απλή παράλειψη, είτε γιατί θεωρείται ότι η έννοια της μνήμης εμπεριέχεται σ’ αυτή της νοημοσύνης. Εν πάση περιπτώσει, η μνήμη μετράει και μετράει αρκετά.
Του Απόστολου Αποστολάτου
Κυνηγεσία & Κυνοφιλία
Για έναν σκύλο τα πράγματα ή τα γεγονότα είναι καλά ή κακά, δεν υπάρχουν ενδιάμεσες καταστάσεις. Μπορούμε να διαπιστώσουμε τα αποτελέσματα της μνήμης του σκύλου από νεαρή ηλικία, πριν ακόμα ξεκινήσει να κυνηγάει. Έτσι, η μυρωδιά μας, ο ήχος της φωνής μας, ο δρόμος για το σπίτι, το μέρος που αφήνουμε το αυτοκίνητο, το άτομο που τον τιμωρεί, αυτός που τον χαϊδεύει και μια σειρά ακόμη από λεπτομέρειες, απομνημονεύονται οριστικά από το κουτάβι μας. Την ίδια στιγμή ο σύντροφός μας μαθαίνει να ξεχωρίζει το καλό από το κακό. Συνδέει το καλό με την παρουσία μας, το κακό με την τιμωρία που υπέστη για την ζαβολιά που έκανε ή την γρατζουνιά της γάτας, την οποία πλησίασε περισσότερο απ’ όσο έπρεπε. Σύντομα, αν είναι λίγο ευφυής, ο σκύλος μας θα χρησιμοποιεί τη μνήμη του για να αντιμετωπίζει ανάλογες καταστάσεις, πέρα από μια απλή αντανακλαστική αντίδραση. Σύμφωνα με την μεγαλύτερη ή τη μικρότερη κλίση του στον ανθρωπομορφισμό, θα μπορούσαμε να συζητούμε επ’ άπειρο για το αν πρόκειται για απλό αυτοματισμό ή για την αρχή ενός είδους συλλογισμού. Για εμάς τους κυνηγούς είναι σημαντικό πρώτα απ’ όλα να γνωρίζουμε και να εκτιμάμε τις δυνατότητες του σκύλου μας στο να αναλύει και να απομνημονεύει όλες τις καταστάσεις που βιώνει.
Η μνήμη ενός κυνηγότοπου συνδέεται άμεσα με τη γνώση των θέσεων και την παρουσία θηραμάτων σε αυτές. Και για να γίνω σαφέστερος, ένα μέρος για να αποτυπωθεί στο σκύλο μας, θα πρέπει να συναντήσει θήραμα, αλλιώς θα του μείνει αδιάφορο. Έχει συμβεί σε πολλούς συναδέλφους να πηγαίνουν το νεαρό σκυλί τους σε ένα μέρος στο οποίο συναντά και φερμάρει μία μπεκάτσα και λίγες μέρες αργότερα ξαναπηγαίνοντας στο ίδιο μέρος ο σκύλος να φεύγει και να πηγαίνει κατευθείαν στο ίδιο σημείο όπου είχε συναντήσει την μπεκάτσα. Στο κυνήγι πιστεύω ότι οι σκύλοι μας αποθηκεύουν πολύ περισσότερες πληροφορίες απ’ αυτές που νομίζουμε. Καταρχήν, οι θέσεις όπου βρίσκουν συχνότερα θήραμα φαίνεται ότι καταγράφονται για όλη τους τη ζωή και τις ξαναεπισκέπτονται συστηματικά. Αν λοιπόν, σε μια περιοχή οικεία, αυτή η συμπεριφορά μπορεί να θεωρηθεί ρουτίνα, είναι εκπληκτικό να βλέπεις ένα σκύλο να πηγαίνει κατευθείαν προς το μέρος που πέρσι σήκωσε μια μπεκάτσα και μάλιστα σε μια περιοχή που δεν ψάχνει σχεδόν ποτέ. Άλλωστε είναι σύνηθες φαινόμενο ένας έμπειρος σκύλος να ερευνά πρώτα όλες τις θέσεις στις οποίες έχει συναντήσει πουλιά στο παρελθόν κι έπειτα να επεκτείνει την αναζήτηση του άλλου. Πράγματι, οι σκύλοι θέτουν σε λειτουργία τη μνήμη τους, αναλύοντας πρώτα απ’ όλα το έδαφος και τις περιβαλλοντολογικές συνθήκες, λαμβάνοντας υπόψη τους ορισμένες μεταβλητές, όπως την πυκνότητα της βλάστησης, τις διάφορες αναθυμιάσεις του δάσους, την υγρομετρία και την θερμοκρασία. Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουμε πως είναι σημαντικό να μην βγάζουμε το νεαρό σκύλο μας συνεχώς στο ίδιο μέρος, διότι ρισκάρουμε αργότερα ο σκύλος μας να μην είναι σε θέση να κυνηγήσει σε διαφορετικό περιβάλλον. Γι αυτό θα πρέπει να εξοικειωθεί με όλα τα εδάφη και με όλους τους τύπους βλάστησης, πρώτον για να μην συνδέσει την ύπαρξη θηραμάτων με έναν συγκεκριμένο κυνηγότοπο και δεύτερον για να μην νιώθει χαμένος όταν αλλάζει περιβάλλον.
Οι σκύλοι δεν θα μπορέσουν να το εξηγήσουν ποτέ, αλλά είμαι σίγουρος ότι με το που μπαίνουν στο δάσος, το μυαλό τους να λειτουργεί όπως ένας υπολογιστής, ο οποίος τους υπαγορεύει πώς να εκμεταλλευτούν καλύτερα τον τόπο.
Πρέπει λοιπόν να εκμεταλλευτούμε, αλλά και να διεγείρουμε τη μνήμη του σκύλου. Από τη μνήμη και την ευφυΐα, συχνά στενά συνδεδεμένες, θα εξαρτηθεί η ικανότητα του σκύλου να παίρνει πρωτοβουλίες. Όταν έχει λίγο πάγο, ο βοηθός μας θα δώσει προτεραιότητα στα ψηλότερα σημεία της πλαγιάς ή χαμηλά κοντά σε πυκνούς θάμνους. Όταν έχει πολύ πάγο, δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν δούμε το σκύλο μας να αρνείται να ψάξει το συνηθισμένο μέρος και να φεύγει να εξερευνήσει τη νότια πλευρά που εμείς ψάχνουμε σπανίως ή ποτέ. Μία παρατεταμένη ξηρασία ή ένας νότιος ζεστός άνεμος θα σπρώξει το σκύλο στα ρέματα, τα ρυάκια και τα έλη. Είναι αυτονόητο βέβαια ότι όσο περισσότερο βγαίνει ο σκύλος, τόσο περισσότερες εμπειρίες αποκτά και καταγράφει και τόσο περισσότερο η μνήμη του εμπλουτίζεται και κατά συνέπεια μπορεί να ανατρέξει σε αυτή ανά πάσα στιγμή για να ανταπεξέλθει σε οποιαδήποτε κατάσταση.
Ο μπεκατσοκυνηγός, από την πλευρά του, πρέπει να κάνει το παν για να ενδυναμώνει μια πράξη που φαίνεται να χάνεται από τη μνήμη του σκύλου και ενίοτε να προκαλεί τα γεγονότα. Για παράδειγμα, όταν ένας σκύλος δεν μπορεί να βρει που ξανακάθισε η μπεκάτσα που μόλις σήκωσε, πρέπει να τον οδηγήσουμε εμείς στη σωστή κατεύθυνση. Όταν τώρα ένα πουλί σηκωθεί μόνο του, καλό θα ήταν να πάμε τον νεαρό φίλο μας σε εκείνο το σημείο και να τον αφήσουμε να καταγράψει το άρωμα της βασίλισσας, έστω κι αν αυτή δεν είναι εκεί. Η ενθάρρυνση της μνήμης γίνεται δια μέσου της επιβράβευσης, η οποία είναι απαραίτητη όταν, για παράδειγμα, διαπιστώνουμε ότι ο σκύλος μας πήγε αυτοβούλως να ελέγξει μία θέση στην οποία στο παρελθόν είχε φερμάρει ή όταν προσπαθήσει να φερμάρει μία μπεκάτσα από άλλη γωνία, γιατί την τελευταία φορά δεν καταφέραμε να τουφεκίσουμε. Αν τελικά η μπεκάτσα σηκωθεί και φύγει αλώβητη, ο σκύλος μας θα βάλει το μυαλό του να δουλέψει και η εμπειρία αυτή θα αποθηκευτεί στη μνήμη του, ούτως ώστε η επόμενη προσπάθεια να είναι καρποφόρα.
