Του Μπάμπη Αιγινήτη (Από το περιοδικό «Κυνηγεσία & Κυνοφιλία»)
Οι περισσότεροι από τους κυνηγούς ρωτούν, ψάχνουν για τα ιδανικά φυσίγγια, ασχολούνται με τροποποιήσεις και βελτιώσεις του όπλου τους χωρίς να έχουν διαπιστώσει αποδεδειγμένα ότι είναι αναγκαίο. Δεν έχουν μπει στο κόπο ή δεν γνωρίζουν το τρόπο με τον οποίο θα διαπιστώσουν αν η απόδοση του όπλου τους ανταποκρίνεται ή όχι στις απαιτήσεις τους. Μετά από κάποιες αποτυχίες τους στο κυνήγι προτιμούν να αλλάζουν όπλα και φυσίγγια από το να δουν ποια είναι η πραγματική απόδοση του όπλου που διαθέτουν με τον σωστό τρόπο και όχι βάζοντας σαν στόχο τον “γκαζοντενεκέ”. Το περιβόητο από παλιά “σύνδρομο του ντενεκέ”, για να δουν πόσα σκάγια θα βάλει πάνω του το τάδε όπλο σε σύγκριση με το δείνα , ή το τάδε φυσίγγι που μας πρότειναν να αγοράσουμε, ή ακόμα πόσο μακριά θα πεταχτεί ο ντενεκές όταν “φάει” τη τουφεκιά, αυτά πλέον θέλω να πιστεύω ότι ανήκουν στους κυνηγούς μιας άλλης εποχής και όχι στο σύγχρονο και καταρτισμένο κυνηγό.
Με το θέμα της ποιοτικής κατανομής της τουφεκιάς του λειόκαννου όπλου έχουν ασχοληθεί από πολύ παλιά κυρίως οι Βρετανοί βλητικοί αλλά και οι Γερμανοί, με επικρατέστερες τελικά μεθόδους για τον υπολογισμό της απόδοσης ενός όπλου εκείνης των OBERFELL & THOMPSON (Ομπερφελ & Τόμσον) και της BERLIN-WANSSE. (Μπερλίν & Βάνσε). Μέθοδοι οι οποίες θεωρούνται οι πιο αξιόπιστες αλλά δύσκολα κατανοητές για κάποιον μη καταρτισμένο, αφού περιλαμβάνουν μία αναλυτική σπουδή της κατανομής των σκαγίων.
Να ξεκινήσουμε όμως από το σημαντικότερο ερώτημα : Το όπλο μας ντουφεκάει εκεί που σημαδεύουμε; Μήπως στέλνει τα σκάγια και συγκεκριμένα το κέντρο της δέσμης πάνω, κάτω, δεξιά ή αριστερά ; Αυτό είναι το πρώτο που πρέπει να μας απασχολήσει. Ο τρόπος για να το βρούμε είναι απλός. Στα 15μ. τοποθετούμε ένα χαρτόνι 1μ. χ 1μ. Που στο κέντρο του χρωματίζουμε μία μικρή επιφάνεια 5εκ. τετράγωνη ή κυκλική και κατόπιν από την απόσταση που προαναφέραμε πυροβολάμε στο σημείο που έχουμε μαρκάρει. Η επώμιση και η τουφεκιά να γίνεται με την ίδια κίνηση και στον ίδιο χρόνο πατήματος της σκανδάλης σαν να επρόκειτο να ντουφεκίσουμε θήραμα που πετάει απομακρυνόμενο ίσια από εμάς π.χ. ένα ορτύκι. Αυτό θα επαναληφθεί το λιγότερο πέντε φορές σε πέντε διαφορετικά χαρτόνια και με τα ίδια φυσίγγια που συνήθως χρησιμοποιούμε στο κυνήγι μας (32 ή 33γρ. γόμωση σκαγιών). Μετά θα παρατηρήσουμε το σημείο συγκέντρωσης των σκαγίων και στα πέντε χαρτόνια. Η πυκνότητα των σκαγίων θα πρέπει να είναι και στα πέντε στο σημείο που εμείς σημαδέψαμε και ντουφεκίσαμε. Αν αυτό συμβαίνει, τότε δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με το κοντάκι του όπλου ή την επώμιση που κάνουμε αφού στέλνει το κέντρο της δέσμης των σκαγίων στο σημείο που βλέπουν τα μάτια μας. Αν δεν συμβαίνει αυτό, τότε το κοντάκι δεν ταιριάζει στο σώμα μας ή αν ταιριάζει τότε εμείς δεν επωμίζουμε σωστά ή δεν κάνουμε κάθε φορά την ίδια επώμιση. Απαραίτητες προϋποθέσεις για να κάνουμε σωστές διαπιστώσεις είναι ότι πρέπει να κάνουμε σωστές και ίδιες επωμίσεις, το κοντάκι να τοποθετείται σωστά στο ζυγωματικό και η ίριδα του κυρίαρχου ματιού στο ίδιο σημείο πάνω από την ρίγα. Κάνοντας λοιπόν αυτά αν η πυκνότητα των σκαγίων βρίσκεται δεξιά στο σημείο που σημαδεύουμε τότε το κοντάκι μας χρειάζεται λιγότερη παρέκκλιση προς τα έξω δηλ. Χρειάζεται CAST- ON. Αν αντίθετα η πυκνότητα βρίσκεται αριστερά τότε χρειάζεται περισσότερη παρέκκλιση προς τα έξω δηλ. θέλει CAST – OFF. Αυτά ισχύουν για τους δεξιοεπωμίζοντες. Τώρα αν η πυκνότητα βρίσκεται κάτω από το σημείο που σημαδεύουμε τότε το κοντάκι είναι χαμηλό και θέλει σήκωμα προς τα πάνω ή η κλίση του πέλματος (το λεγόμενο PITCH) πρέπει να μειωθεί. Αντιθέτως αν το όπλο μας “ψιλοντουφεκάει” θέλει χαμήλωμα στο πάνω μέρος του το κοντάκι μας ή το PITCH να αυξηθεί. Γιατί επανειλλειμένως έχουμε αναφέρει ότι οι κάνες βάλλουν, αλλά το κοντάκι επιτυγχάνει.
Το επόμενο στάδιο της δοκιμής του όπλου μας που θα μας αποκαλύψει την ποιότητα της τουφεκιάς που “βγάζει” είναι η επιβαλλόμενη μέθοδος που όλοι πρέπει να ακολουθήσουμε έστω για μία φορά με τα φυσίγγια που συνήθως χρησιμοποιούμε.
Στην Αγγλία και Αμερική η δοκιμή στη κατανομή των όπλων για τα δωδεκάρια, δεκαεξάρια, εικοσάρια, και εικοσιοχτάρια στο διαμέτρημα γίνονται στις 40 γιάρδες (35,5 μ.). Ενώ για τα όπλα των .410 της ίντσας (τα 36άρια) στις 25 γιάρδες όπως ακριβώς και τα όπλα του SKEET σε διαμέτρημα 12. Στη Γερμανία και Ιταλία έχει καθιερωθεί να γίνονται οι δοκιμές των κυνηγετικών όπλων καθώς και των όπλων του TRAP στα 35 μ. στα διαμετρήματα που προαναφέραμε ενώ για τα όπλα .410 της ίντσας και του SKEET στα 22 μ.
Εσείς πρέπει να επιλέξετε ανάλογα με τη χώρα προέλευσης του όπλου σας σε ποια απόσταση θα κάνετε τη δοκιμή που θα περιγράψουμε μόνο που πρέπει να είναι ακριβής, άρα να μετρηθεί με μία μετροταινία και όχι με βήματα. Θα χρειασθούμε το λιγότερο πέντε χαρτόνια σε μέγεθος 1 Χ 1μ. (όσο περισσότερα τόσο το καλύτερο) για κάθε κάνη, αν πρόκειται περί δίκανου με σταθερό τσοκάρισμα ή αν διαθέτουμε όπλο με τσοκάκια θα χρειασθούμε πέντε χαρτόνια για το κάθε τσοκάκι.
Αφού λοιπόν στήσουμε σταθερά και τεντωμένα τα χαρτόνια, ένα κάθε φορά, μαρκάρουμε το κέντρο του με ένα κύκλο διαμέτρου 10 εκ., το κέντρο του μικρού αυτού κύκλου θα μας χρησιμεύσει στο να περιγράψουμε μετά την τουφέκια τον μεγαλύτερο κύκλο με διάμετρο 76 εκ. (ακτίνα 38 εκ. ). Εδώ οι απόψεις πολλών ξένων ειδικών διίστανται, γιατί άλλοι δέχονται σαν κέντρο του κύκλου όχι το σημείο που ο κυνηγός έχει μαρκάρει, σημάδεψε και ντουφέκισε αλλά το πυκνότερο κέντρο της κατανομής που μπορεί να είναι πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά, στο χαρτόνι 1Χ1μ. που χρησιμοποιούμε.
Αλλοι ξένοι ειδικοί αρθρογράφοι προτείνουν το κέντρο του κύκλου των 76 εκ. να είναι το σημείο που ο κυνηγός σημάδεψε και ντουφέκισε δηλ. το κέντρο του μικρού μαρκαρισμένου κύκλου των 10 εκ. Αυτό γιατί ήδη έχουμε διαπιστώσει με τον πρώτο τρόπο δοκιμής που περιγράψαμε στα 15 μ. ότι το όπλο μας στέλνει τα σκάγια σωστά εκεί που σημαδεύουμε. Ετσι λοιπόν θα διαπιστώσουμε και αν η επώμιση και βολή που κάναμε στα 35μ. έγινε χωρίς δικό μας λάθος δηλαδή κούνημα της κάνης του όπλου, κακή επώμιση κ.λ.π. Βέβαια, πρέπει να διαλέξουμε μέρα χωρίς αέρα και ειδικά πλευρικό, συνεπώς η άπνοια είναι σημαντικός παράγοντας για το σωστό υπολογισμό. Προσωπικά, πιστεύω ότι ο πρώτος τρόπος είναι απαραίτητος όταν δεν έχουν γίνει οι δοκιμές στα 15μ. για το που ρίχνει το όπλο μας. Ο δεύτερος τρόπος πρέπει να γίνει εάν και εφ’ όσον γνωρίζουμε ακριβώς που ντουφεκάει το όπλο μας, συνεπώς αποκλείεται η εκτροπή του κέντρου της δέσμης εξ’ αιτίας του όπλου και το λάθος πλέον είναι δικό μας. Εξυπακούεται ότι η βολή θα γίνει από όρθια θέση με επώμιση, κίνηση και πάτημα της σκανδάλης, όπως ακριβώς στη βολή σε θήραμα. Παλαιοτέρα στήριζαν το όπλο σε κορμούς, πάνω σε τραπέζι με τον κυνηγό καθισμένο κ.λ.π. όμως ποτέ δεν κυνηγάμε και ούτε ντουφεκάμε σε θήραμα με αυτό το τρόπο.
Πρέπει λοιπόν να γίνεται η βολή σε “κυνηγετικές” συνθήκες σαν να επρόκειτο για πραγματικό θήραμα, ώστε να δούμε πως ακριβώς διαμορφώνεται η κατανομή της τουφεκιάς μας πάνω στο χαρτόνι. Στη χάραξη του κύκλου των 76 εκ. θα σας βοηθήσει αν βρείτε ένα πήχυ μήκους 38 εκ., όση δηλαδή και η ακτίνα του κύκλου των 76 εκ., μόνο που στην άκρη θα προσαρμόσουμε ένα καρφί για να χρησιμοποιηθεί σαν διαβήτης.
Το μέγεθος των σκαγίων που θα χρησιμοποιήσουμε στη δοκιμή μας είναι καλό να μην είναι χοντρό ούτε και πολύ ψιλό, για παράδειγμα το Νο 6 ή το Νο 7 είναι οι καλύτερες επιλογές. Πάμε λοιπόν για τον υπολογισμό της απόδοσης του όπλου μας το οποίο έστω ότι διαθέτει κάνη με πλήρη σύσφιξη (φουλ τσοκ) δηλαδή (*) με χαρακτηριστικά : αυλός 18,5 και διάμετρος στομίου 17,4 χιλ. οπότε η πραγματική σύσφιξη είναι 0.90 χιλ. (9/10). Αυτό το αναφέρουμε γιατί μια άλλη κάνη με επίσης σύσφιγξη φουλ αλλά με χαρακτηριστικά : αυλός : 18,3 χιλ. και διάμετρος στομίου 17,3 χιλ. θα μας δώσει σίγουρα διαφορετική απόδοση στον πίνακά μας.
Τοποθετούμε ότι τα φυσίγγια που έχουμε επιλέξει είναι αυτά που χρησιμοποιούμαι συνήθως στο κυνήγι μας με γόμωση 32 γρ. σκάγια σε Νο 7 και στο οποίο περιέχονται 383 σκάγια, εφόσον βέβαια η διάμετρός τους είναι 2,40 χιλ. εδώ πρέπει να τονίσω ότι στην Αμερικάνικη και την Ιταλική βιομηχανία το σκάγι με διάμετρο 2,40 χιλ. δηλώνεται ως Νο 7 1/2, όμως η ποσότητα στα 32 γρ. είναι 383 σκάγια. Αφού λοιπόν ντουφεκίσουμε τα χαρτόνια μας περιγράφουμε τον κύκλο των 76 εκ. και μετράμε ένα – προς ένα όλα τα σκάγια που εμπεριέχονται μέσα στον κύκλο μας μαρκάροντάς ταυτόχρονα με ένα μαρκαδόρο ώστε να μην τα διπλομετρήσουμε. Έστω λοιπόν ότι από τα 383 σκάγια του φυσιγγίου μας μετρήσαμε 286 σκάγια μέσα στο κύκλο, τότε μα την απλή μέθοδο των τριών έχουμε: 286 Χ 100= 28600. Το 28600 διαιρείται με το 383 και παίρνουμε 74,6%. Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί πραγματικά σε φουλ τσοκ συνεπώς το όπλο μας αποδίδει αυτό ακριβώς που γράφει. Βέβαια θα διαπιστώσετε ότι τα πέντε χαρτόνια που θα χρησιμοποιήσετε για τη συγκεκριμένη κάνη και το συγκεκριμένο τσοκάρισμα είναι απίθανο να δώσουν όλα 74,6 %. θα παρουσιάσουν αποκλίσεις της τάξης του 2-3% μέχρι το ανώτερο 5%. Μπορεί λοιπόν να πάρουμε στο πρώτο χαρτόνι 72%, στο δεύτερο 78%, στο τρίτο 75%, στο τέταρτο 71,5% και στο πέμπτο 74,6%. Θα τα προσθέσουμε όλα και θα διαιρέσουμε το άθροισμα δια πέντε για να έχουμε το μέσο όρο της απόδοσης της κάνης μας. Βέβαια αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η ομοιομορφία της; κατανομής μέσα στο κύκλο των 76 εκ. που έχουν τα σκάγια της γόμωσής μας, χωρίς να υπάρχουν κατά τόπους μικρές συγκεντρώσεις, που αφαιρούν σκάγια από άλλα σημεία και εκεί σχηματίζονται κενά που μπορεί να χαθεί ένα πουλί. Η ανομοιομορφία που μπορεί να παρουσιαστεί μέσα στο κύκλο των 76 εκ. καθώς και αυτή η ποσοστιαία διαφορά των 3-5% από χαρτόνι σε χαρτόνι, οφείλεται και σε άλλους παράγοντες όπως η εσωτερική διαμόρφωση του τσοκαρίσματος (σφηνοειδής, κωνικό, κωνικό παράλληλο), καθώς επίσης και το μήκος της εσωτερικής διαμόρφωσης. Αν η κάνη διαθέτει οπές εκτόνωσης των αερίων (το γνωστό BARREL PORTING) πριν από το τσοκ, θα παρατηρηθούν επίσης διαφορές στην απόδοση από μία κάνη με τα ίδια εσωτερικά χαρακτηριστικά αλλά χωρίς τις οπές. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι άλλοι παράγοντες που μεταβάλλουν τα ποσοστά μας από βολή σε βολή και ένας από αυτούς που προσωπικά των θεωρώ καθοριστικό είναι το άνοιγμα των πτερυγίων του συγκεντρωτήρα του φυσιγγίου που χρησιμοποιούμε. Πάντα φρόντιζα από παλιά να μαζεύω κατά τη διάρκεια των δοκιμών μου τα ριγμένα πλαστικά βύσματα με το κυάθιο και να παρατηρώ το πως έχουν ανοίξει τα πτερύγια. Σε χαμηλής ποιότητος φθηνούς συγκεντρωτήρες θα παρατηρήσουμε να έχουν ανοίξει μόνο τα δύο από τα τέσσερα πτερύγια “μονόπαντα” ενώ τα άλλα δύο να είναι ακόμη κολλημένα μεταξύ τους. Προς τα εκεί λοιπόν που άνοιξαν τα δύο πτερύγια έφυγαν περισσότερα σκάγια με αποτέλεσμα την εκτροπή της βολής μας και εμείς μένουμε να ψάχνουμε τι φταίει στο όπλο μας κ.λ.π. κ.λ.π.
Ομως σε αρίστης ποιότητος ακριβούς συγκεντρωτήρες, όπως οι Ιταλικοί GUALANDI κ.λ.π., θα διαπιστώσουμε ότι τα πτερύγια κόβονται ταυτόχρονα και τα δύο (αυτοί διαθέτουν μόνο δύο πτερύγια) από τη βάση τους στο κάτω μέρος αμέσως μόλις βγουν από την κάνη.
Σαν επίλογο θέλω να επισημάνω ότι είναι απαραίτητο να δοκιμάζουμε το όπλο μας για να γνωρίζουμε όχι μόνο τα ποσοστά των σκαγίων που μας δίνει το κάθε τσοκ στα 35μ. αλλά και τη ποιότητα της τουφεκιάς που βγάζει πριν του προσάψουμε ευθύνες για τις τυχόν αποτυχίες μας. Αυτός ήταν ο λόγος που πολλά σκοπευτήρια, στο εξωτερικό ειδικά, διαθέτουν τον πίνακα από χοντρή λαμαρίνα και με το βάψιμο της ώχρας δίνουν στον σκοπευτή, μια πρόχειρη βέβαια αλλά κατατοπιστική εικόνα της τουφεκιάς, που βγάζει το όπλο τους με κάποιο συγκεκριμένο φυσίγγι.
