Καφέ αρκούδα σε περιοχή του Μετσόβου με το πόδι της φόνευσε κτηνοτρόφο και οι συγγενείς της ζήτησαν δικαστικά αποζημίωση από το Ελληνικό Δημόσιο 950.000 ευρώ για την ψυχική οδύνη που υπέστησαν, αλλά η αίτησή τους απορρίφθηκε σε όλους τους βαθμούς της Δικαιοσύνης, καθώς κρίθηκε ότι η Πολιτεία είχε λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία των κατοίκων από την προστατευόμενη ursus arctos (καφέ αρκούδα).
Κατ΄ αρχάς, να επισημανθεί ότι η φαιά άρκτος είναι προστατευόμενο είδος από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη χώρα μας. Υπάρχει χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα για την προστασία και τη διαχείριση του πληθυσμού και των οικοτόπων της καφέ αρκούδας, λόγω της συνεχιζόμενης δραματικής μείωσης του πληθυσμού της στην Ελλάδα.
Την καφέ αρκούδα την συναντάμε στην περιοχή της Βορείου Πίνδου και συγκεκριμένα στο Εθνικό Πάρκο του Δήμου Μετσόβου (6.200 τ. χλμ) και στο ορεινό σύμπλεγμα της Ροδόπης σε έκταση 2.400 τ. χλμ. Για την κάθε αρσενική καφέ αρκούδα απαιτούνται παραπάνω από 400 τετραγωνικά χιλιόμετρα και για τις θηλυκές 100-150 τετραγωνικά χλμ., ενώ είναι σχεδόν αδύνατος ο περιορισμό της σε περιφραγμένες εκτάσεις.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ήδη έχει δημιουργηθεί περιβαλλοντικό κέντρο στο οποίο φιλοξενούνται οι αρκούδες «χορεύτριες» που κατάσχονται από γυρολόγους οι οποίοι υπό τον ήχο του τυμπάνου ή ντέφι χορεύουν σε δημόσιους χώρους μετά από εκπαίδευση, συνήθως πάνω σε αναμμένα κάρβουνα. Απώτερος σκοπός του περιβαλλοντικού κέντρου είναι η εξάλειψη του φαινομένου της αρκούδας «χορεύτριας» στην χώρα μας.
Τον Μάιο του 2003 κτηνοτρόφος 85 ετών βρέθηκε νεκρή από το σύζυγό της, 500 μέτρα από την καλύβα που έμεναν μαζί με τα ζώα τους. Η καλύβα ήταν σε απόσταση 5 χ.λ.μ. από το κοντινότερο χωριό. Από την ιατροδικαστική έκθεση προέκυψε ότι ο θάνατος της 85χρόνης επήλθε από βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις που προκλήθηκαν από πόδι αρκούδας.
Ο σύζυγος και τα δύο παιδιά της κτηνοτρόφου προσέφυγαν στην Δικαιοσύνη και αξίωσαν να τους καταβάλει το Δημόσιο 950.000 ευρώ για την ψυχική οδύνη που υπέστησαν από τον θάνατό της.
Επικαλέστηκαν, ότι οι φορείς του Δημοσίου δεν είχαν λάβει τα αναγκαία μέτρα (απόλυτη αδράνεια) για την προστασία του αγροτικού πληθυσμού (ανθρώπινης ζωής) ο οποίος διαβιεί με τις αρκούδες.
Αναλυτικότερα υποστήριξαν ότι δεν υπήρχαν ηλεκτροφόρες περιφράξεις για να μην προσέρχονται οι αρκούδες στα κτήματα, κ.λπ., δεν διατέθηκαν Ελληνικοί ποιμενικοί σκύλοι για τον εκφοβισμό και την προειδοποίηση του πληθυσμού για την ύπαρξη αρκούδας, δεν υπήρξαν χώροι υγειονομικής ταφής απορριμμάτων έτσι ώστε να μην αναζητούν τροφή και δεν φυτεύτηκαν οπωροφόρα δένδρα ώστε να βρίσκουν τροφοί.
Από το Διοικητικό Πρωτοδικείο και Εφετείο απορρίφθηκε η αίτησή τους ως αβάσιμη. Την ίδια τύχη είχε η αίτησή τους και στο Συμβούλιο της Επικρατείας (απόφαση 2905/2017), αλλά εκεί απορρίφθηκε για τυπικούς λόγους.
Οι δικαστές έκριναν ότι είχαν ληφθεί από τους φορείς του Δημοσίου όλα τα αναγκαία μέτρα σε εφαρμογή των Ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων. Ειδικότερα, αποφάνθηκε η Δικαιοσύνη ότι έχουν ληφθεί αγροπεριβαλλοντικά μέτρα στις προστατευόμενες περιοχές τόσο για την επιβίωση της καφέ αρκούδας, όσο και του πληθυσμού που βρίσκεται κοντά στις προστατευόμενες περιοχές.
Ακόμη, έχουν ληφθεί προληπτικά μέτρα για την επιβίωση της φαιάς άρκτου και την αποτροπή των ζημιών στο ζωικό και φυτικό περιβάλλον, αλλά και για την προστασία των κατοίκων.
Ενδεικτικά, δωρεάν: 1) φυτεύτηκαν 100.000 οπωροφόρα δένδρα για την εξεύρεση τροφής, 2) διατέθηκαν 183 ηλεκτροφόρες περιφράξεις σε μελισσοκόμους, 3) διατέθηκαν 200 ποιμενικοί σκύλοι σε κτηνοτρόφους και 4) έγινε όπου ήταν δυνατόν η υγειονομική ταφή των υπορριμμάτων.
Επίσης, αναφέρουν οι δικαστές ότι στην προανάκριση ο σύζυγος είχε καταθέσει ότι η γυναίκα του είχε αντιληφθεί την παρουσία αρκούδας κοντά στο σπίτι τους και στη στάνη των ζώων τους. Παρ΄ όλα αυτά απομακρύνθηκε μόνη της 500 μέτρα από την καλύβα, ενώ ποτέ δεν ζήτησαν να πάρουν δωρεάν ποιμενικό σκύλο, αλλά ούτε υπήρχε κοντά τους χώρος αποθήκευσης απορριμμάτων ή χωματερή.
Έτσι, δεν υπήρχε αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της προβαλλόμενης παρανομίας των οργάνων του Δημοσίου για το θάνατο της 85χρόνης, με αποτέλεσμα να μην συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αστικής ευθύνης του Δημοσίου, κατά το άρθρο 105 Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα.
