Ειδική εκδήλωση με τίτλο «Εισβάλλοντα ξενικά είδη: ενίσχυση της διασυνοριακής συνεργασίας στη διαχείριση του Μυοκάστορα» διοργανώνεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες, την Τρίτη 10/04/2018.
Στη σχετική ανακοίνωση της Πανευρωπαϊκής Κυνηγετικής Ομοσπονδίας -FACE διαβάζουμε:
«Η διασυνοριακή συνεργασία με τις εμπλεκόμενες χώρες είναι ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση του αυξανόμενου πληθυσμού του μυοκάστορα στην Ευρώπη. Ο μυοκάστορας, είναι μέρος του καταλόγου της ΕΕ για τα χωροκατακτητικά ξενικά είδη, καθώς αποτελεί σοβαρή απειλή για τη βιοποικιλότητα. Επιπλέον, ο μυοκάστορας θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των υδάτων και έχει αρνητικές επιπτώσεις στις γεωργικές αποδόσεις σε πολλές περιοχές της ΕΕ.
Επιστημονικός Συνεργάτης της ΣΤ’ ΚΟΜΑΘ,
Δασολόγος MSc Διαχείριση Άγριας Πανίδας
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι εκπρόσωποι των υδάτινων αρχών, των αγροτών και των κυνηγών από τα βόρεια τμήματα της Ολλανδίας και της Γερμανίας (Niedersachsen) έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους και πρόσφατα υπέγραψαν συμφωνία για τη βελτίωση της συνεργασίας τους για την καλύτερη διαχείριση των πληθυσμών του μυοκάστορα στην επικράτειά τους.
Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πολλοί από αυτούς τους εμπλεκόμενους φορείς θα παρουσιάσουν τις εμπειρίες τους και τη στρατηγική τους προσέγγιση με στόχο την ευαισθητοποίηση σε αυτό το σημαντικό θέμα. Ελπίζουν επίσης ότι αυτή η συνάντηση θα λειτουργήσει ως παράδειγμα συνεργασίας μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών και εκτός Ολλανδίας και Γερμανίας και σε άλλες παραμεθόριες περιοχές της ΕΕ.»
Ο Μυοκάστορας (Myocastor coupus), είναι ένα μεγάλο, φυτοφάγο, ημιυδρόβιο τρωκτικό που μοιάζει με τον κάστορα. Έχει μακριά λεπτή ουρά που μπορεί να φτάσει τα σαρανταπέντε εκατοστά και χαρακτηριστικούς πορτοκαλί κοπτήρες. Φτάνει σε βάρος τα εννέα κιλά και σε μήκος τα εξήντα εκατοστά.
Η φυσική του εξάπλωση εντοπίζεται στην υποτροπική και εύκρατη Νότια Αμερική. Από τις αρχές του περασμένου αιώνα όμως, έχει εισαχθεί στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική, κυρίως από κτηνοτρόφους που τον εκτρέφανε για τη γούνα του.
Στην Ελλάδα εμφανίστηκε εδώ και αρκετά χρόνια στην περιοχή του Αξιού, όπου σύμφωνα με μαρτυρίες έγινε εκτροφή του είδους για τη γούνα του. Το εκτροφείο αυτό σταμάτησε να λειτουργεί και τα ζώα που είχε μέσα εκτιμάται πως ξεφύγανε στο φυσικό περιβάλλον με αποτέλεσμα την εγκατάσταση και φυσική αναπαραγωγή τους στην ευρύτερη περιοχή, η οποία αποτελεί ιδανικό ενδιαίτημα για τους μυοκάστορες.
Στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε πολλές περιοχές της χώρας, πέρασε την Πίνδο και έφτασε μέχρι και την Άρτα. Σήμερα υπάρχει επιβεβαιωμένη παρουσία του είδους σε όλη τη Β. Ελλάδα, από τον Έβρο ως την Άρτα και την Κέρκυρα ενώ δεν αποκλείεται να έχει εξαπλωθεί και νοτιότερα.
Όπως διαβάζουμε στη αφίσα της εκδήλωσης, που υπογράφεται μεταξύ άλλων και από το Ευρωκοινοβούλιο: «Ο μυοκάστορας, είναι μέρος του καταλόγου της ΕΕ για τα χωροκατακτητικά ξενικά είδη, καθώς αποτελεί σοβαρή απειλή για τη βιοποικιλότητα».
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το νόμο 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/31-3-2011) «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις», για τα εισβάλλοντα ξενικά είδη προβλέπονται τα εξής:
«Άρθρο 12. Ειδικές ρυθμίσεις για τα εισβάλλοντα ξενικά είδη
1. Με ευθύνη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ή το Υπουργείο Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας κατά περίπτωση εκπονείται έρευνα επικινδυνότητας και συντάσσεται κατάλογος των εισβαλλόντων ξενικών ειδών στα οικοσυστήματα της χώρας. Ο κατάλογος αυτός αποτελεί παράρτημα της εθνικής απογραφής της ελληνικής βιοποικιλότητας του άρθρου 16 παράγραφος 3 περίπτωση β’.
2. Τα εισβάλλοντα ξενικά είδη υποδιαιρούνται σε κατηγορίες ανάλογα με τον κίνδυνο εξάπλωσής τους και τις εκτιμώμενες επιπτώσεις στη δομή και λειτουργία των οικοσυστημάτων.
3. Ανάλογα με την κατηγορία κινδύνου, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής συντάσσει σχέδια διαχείρισης των αντίστοιχων εισβαλλόντων ξενικών ειδών. Τα σχέδια περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για τα εξής θέματα:
α) Την πρόληψη εισαγωγής εισβαλλόντων ξενικών ειδών, την ενημέρωση και την ανταλλαγή πληροφοριών.
β) Τον έγκαιρο εντοπισμό και την εξάλειψη, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η πρόληψη της διάδοσης των εισβαλλόντων ξενικών ειδών.
γ) Την παρακολούθηση, τον έλεγχο και το μακροπρόθεσμο περιορισμό της εξάπλωσης των εισβαλλόντων ξενικών ειδών.
δ) Την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων που επηρεάστηκαν από την εγκατάσταση πληθυσμών εισβαλλόντων ξενικών ειδών.
4. Τα Υπουργεία Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθώς και τα κατά περίπτωση αρμόδια Υπουργεία, εκδίδουν εκλαϊκευμένους οδηγούς αναγνώρισης των εισβαλλόντων ξενικών ειδών που αξιολογούνται ως ιδιαίτερα επικίνδυνα για την κατάσταση διατήρησης των ιθαγενών ειδών και οικοτόπων.»
Αν και πέρασαν επτά χρόνια από τότε που ψηφίστηκε ο νόμος για τη βιοποικιλότητα, τα όσα προβλέπονται σε αυτόν σχετικά με τα εισβάλλοντα ξενικά είδη δεν έχουν εφαρμοστεί, ούτε σε μικρή κλίμακα.
Στην Αμερική ξοδεύονται εκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο για τη μείωση του πληθυσμού του μυοκάστορα με διάφορες μεθόδους. Στην Ευρώπη, διοργανώνονται συνέδρια για να γίνει συντονισμός της αντιμετώπισης του προβλήματος. Στην Ελλάδα όμως, δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα ούτε απογραφή των πληθυσμών και της εξάπλωσης του μυοκάστορα. Πόσο μάλλον διαχείριση.
Έτσι, η περίπτωση του μυοκάστορα, αποτελεί άλλο ένα τρανταχτό παράδειγμα το οποίο επιβεβαιώνει πως το σύνολο της ρητορικής που αναπτύσσεται τόσο θεσμικά όσο και εξωθεσμικά, για την ορθή διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος, την αειφορία και τη βιοποικιλότητα παραμένει στα λόγια και δεν εφαρμόζεται στην πράξη. Διαπίστωση που μόνο έντονο προβληματισμό μπορεί να προκαλέσει σε όσους πραγματικά ενδιαφέρονται για την ορθή διαχείριση και προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας.
Κάτι αντίστοιχο με το μυοκάστορα έχει συμβεί με το μινκ (Αμερικάνικο βιζόν, Mustela vison). Χιλιάδες άτομα του μικρού αυτού σαρκοφάγου θηλαστικού διέφυγαν στη φύση μετά από καταστροφές σε εκτροφεία του στη Δυτική Μακεδονία από ακτιβιστές. Αν και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού που διέφυγε στη φύση πέθανε τις πρώτες μέρες, ένας ικανός πληθυσμός επιβίωσε ο οποίος έχει πλέον εγκατασταθεί σε υγροτόπους της Δυτικής Μακεδονίας και επεκτείνεται, και αυτό ακόμη και από την άλλη πλευρά της Πίνδου. Ήδη έχουν καταγραφεί πολλές ζημιές σε διάφορα είδη της άγριας πανίδας, αρκετά εκ των οποίων προστατευόμενα. Όσο καταστροφικός μπορεί να θεωρηθεί ο μυοκάστορας για τη χλωρίδα σε μία περιοχή, άλλο τόσο καταστροφικό θεωρείται το μινκ για την πανίδα και συγκεκριμένα για τα μικρά σε μέγεθος είδη που μπορούν να αποτελέσουν λεία του.
