Ο αγριόχοιρος είναι ένα προικισμένο από τη φύση, ζώο, με υψηλή νοημοσύνη, μεγάλη δύναμη, ισχυρή μαχητικότητα και ανεπτυγμένες αισθήσεις, ιδιότητες που ανέκαθεν το κατατάσσουν στην κορυφή της Ελληνικής πανίδας. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να γίνεται αντιληπτό και σεβαστό απ’ όλους μας.
Όσοι ασχολούνται με το κυνήγι του θα πρέπει να τρέφουν θαυμασμό και εκτίμηση απέναντί του. Θα πρέπει επίσης να κατανοήσουμε, πως, εισβάλλοντας στο χώρο του, με όσα μέσα κι αν διαθέτουμε την σήμερον εποχή είναι αυτός που βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση όσο κι αν αυτό φαντάζει ως υπερβολή.
Από τον καιρό που οι άνθρωποι κυνηγούσαν με δόρατα, το κυνήγι του αγριόχοιρου αποτελούσε μία σκληρή δοκιμασία για τον κάθε κυνηγό. Κατά τον Πλάτωνα, το κυνήγι αποτελούσε βάση καταξίωσης και γενικής αποδοχής της αξίας του προσώπου αλλά και ανδραγαθίας. Στη δική μας χώρα, από τον άθλο του Ηρακλή, την διαχρονική ουλή στο πόδι του ηρωικού Οδυσσέα όπου συνδέονται με το μεγάλο θήραμα (αγριόχοιρο) μέχρι και σήμερα, αυτή η δραστηριότητα η οποία πρακτικά δεν είναι επηρεασμένη μπορεί μόνο να εξηγηθεί από την γενετική αξία που έχει συσσωρευτεί στο πέρασμα χιλιάδων χρόνων.
Τα τελευταία χρόνια το συναρπαστικό αυτό κυνήγι όπου διαιωνίζεται από την Αρχαία Ελλάδα έως σήμερα, προσελκύει ολοένα και περισσότερους θαυμαστές στη χώρα μας, εντάσσοντάς τους στη κατηγορία των συοθήρων (γουρουνοκυνηγών) όπως αποκαλείται στην κυνηγετική διάλεκτο. Οι τρόποι διεξαγωγής του βεβαίως σε κάποιες πτυχές έχουν αλλάξει μέσα στη διάρκεια του χρόνου όπως όλες οι δραστηριότητες του ανθρωπίνου παράγοντα δια της εξελίξεως. Δεν παύει όμως να εξακολουθεί να αποτελεί μία μοναδική πρόκληση αλλά και έναν ιδιαίτερο τρόπο ζωής για όσους αφοσιώνονται πάνω του.
Διαιώνιση του είδους:
Οι γουρούνες μετά από τέσσερις -περίπου- μήνες τοκετού καθώς ζευγαρώνουν με τα αρσενικά κατά κόρον το μήνα Νοέμβριο και Δεκέμβριο, φέρνουν πλέον στη ζωή τα νέα άτομα του είδους. Ο αριθμός των νεογνών κυμαίνεται και εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως: από την ηλικία (θηλυκών), από τις συνθήκες του βιότοπου (διαθεσιμότητα – ποικιλία τροφής), αλλά και από την διατήρηση ή όχι, της καθαροαιμίας του είδους. Ο τελευταίος αποτελεί τον βασικότερο παράγοντα, μιας και πλέον ο μέσος όρος των 3-5 νεογνών που υφίσταται στα «άγρια» άτομα, έχει ξεφύγει κατά πολύ από την «λαίλαπα» του υβριδισμού που μαστίζει τα τελευταία χρόνια τη χώρα μας. Κάποιες αναφορές που κάνουν λόγο για αριθμούς των 8 και άνω νεογνών ξεφεύγουν από κάθε κανόνα.
Σχετικά με τον αριθμό θνησιμότητας των νεογνών από διάφορα φυσικά αίτια αλλά και από κάποια είδη αρπάγων δεν υπάρχει κάποια επίσημη και τεκμηριωμένη μελέτη για το ποσοστό τους. Θα μπορούσαμε να πούμε μέσα από διάφορες βιωματικές εμπειρίες ότι εάν κάποια μικρά πεθαίνουν λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών ή γίνονται λεία από διάφορους θηρευτές όπως λύκους, αρκούδες και αλεπούδες, ο αριθμός αυτός τείνει να είναι απειροελάχιστος.
Η επιλογή του χώρου του τοκετού μιας «χοιρομητέρας» δεν επιλέγεται καθόλου τυχαία. Έχει ήδη μεριμνήσει για την διαθεσιμότητα τροφής και νερού στην περιοχή, για την προστασία των διαφόρων καιρικών συνθηκών, αλλά κι έχει εκ των προτέρων προνοήσει για τυχόν κινδύνους που καραδοκούν. Η αυστηρή τήρηση όλων των παραπάνω κανόνων έχει συμβάλλει αποφασιστικά στην επιβίωση του είδους από την αρχαιότητα έως σήμερα. Τα μικρά που γεννιούνται από την πρώτη ημέρα κιόλας είναι σε θέση να περπατήσουν. Παραμένουν στη φωλιά τους θηλάζοντας για τρεις περίπου εβδομάδες και περιφέρονται αρχικά έξω από αυτή δίχως να ξεμακραίνουν. Αργότερα αρχίζουν να ακολουθούν τη μητέρα τους σε κάθε της βήμα.
Αρχικά η μητέρα δεν τα οδηγεί σε μακρινές διαδρομές πέρα από την φωλιά της. Μπορεί όμως, να γιατακιάζει μαζί τους σε άλλα σημεία εκτός της φωλιάς. Τα μικρά είναι πλέον σε θέση – μετά το εικοσαήμερο- να τρώνε σιγά-σιγά διάφορους βολβούς και χόρτα, σκάβοντας το υγρό έδαφος που τους έχει υποδείξει η μητέρα τους. Οι μετακινήσεις τους μέρα με την ημέρα αυξάνονται καθώς η διαθεσιμότητα τροφής μειώνεται στο ευρύτερο περιβάλλον. Η μητέρα γνωρίζει πολύ καλά διαφορετικές επιλογές για επάρκεια τροφής ακόμα και σε μεγάλη ακτίνα χιλιομέτρων, όταν αυτό απαιτηθεί. Όμως, δεν ρισκάρει εύκολα να τα μετακινήσει τόσο μακριά μέχρι να μεγαλώσουν εκτός κι αν συντρέχουν απρόοπτοι κίνδυνοι.
Η επίβλεψη της μητέρας είναι αυστηρή και μόνο μια άπειρη θηλυκιά μπορεί να παραβεί αυτόν τον κανόνα. Η εποχή προσφέρει επάρκεια τόσο τροφής όσο και νερού. Ο ερχομός του καλοκαιριού και η διαφοροποίηση των συνθηκών αλλάζει τις συνήθειες τους. Για την καλύτερη προστασία τους κάθε μητέρα αναζητά και συμπράττει με άλλες επίσης χοιρομητέρες είτε συγγενικές μεταξύ των είτε εκτός. Έκτοτε, συμπορεύονται συνήθως μαζί και αυτό συνεχίζεται μέχρι την έναρξη του κυνηγιού όπου και συνήθως θα επέλθει η διάσπαση τους.
Υβριδισμός αγριόχοιρου:
Σε πολλές περιοχές της χώρας ο πληθυσμός του «αγριόχοιρου» (η λέξη επιβάλλεται πλέον μέσα σε εισαγωγικά) βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Αυτό που επίσης παρατηρείται είναι ότι μεγαλύτεροι πληθυσμοί επικρατούν σε ημιορεινές αλλά και πεδινές περιοχές, παρά σε ορεινούς όγκους όπου επικρατούσε το είδος του αγριόχοιρου.
Βέβαια, η αύξηση αυτή -η οποία και οδήγησε τελευταία σε ένα αυξανόμενο αριθμό του ορίου καρπώσεως (μέχρι πρότινος του απεριορίστου) όπως κατά καιρούς έχουμε επισημάνει οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, με κυριότερο αυτόν του υβριδισμού.
Όσο και να θέλουμε να προάγουμε την δραστηριοποίηση των κυνηγετικών οργανώσεων που σαφώς συμβάλλουν καθοριστικά με διάφορες ενέργειες όπως: βελτίωση βιοτόπων, απαγορεύσεις περιοχών ορισμένης χρονικής διάρκειας, θηροφύλαξη κ.ο.κ, θα πρέπει να αποδεχτούμε και την πραγματική αλλά και βασική αιτία του προβλήματος.
Ακόμη και οι πιο απλοί άνθρωποι της υπαίθρου είναι σε θέση πια να αντιληφθούν μόνο από τον ποικίλο φαινότυπο αυτών των ζώων που συναντούν σε πολλές περιοχές της χώρα, πως σε καμία περίπτωση δεν παραπέμπουν στο είδος του αγριόχοιρου όπως το ήξεραν και όσοι φυσικά είχαν την τύχη να το γνωρίσουν. Το ίδιο το κράτος το οποίο συνετέλεσε στο μεγαλύτερο ποσοστό στη δημιουργία της υπάρχουσας κατάστασης, αφού, μέσω προγραμμάτων επιδοτήσεων βιολογικής κτηνοτροφίας ωφελούσε τους κτηνοτρόφους οπουδήποτε δίχως κανέναν έλεγχο για τήρηση των προβλεπόμενων κανονισμών, τελευταία, καλείται και να αντιμετωπίσει το γεγονός.
Η όποια παράταση (χρονικά-χωρικά) του κυνηγιού που τα τελευταία χρόνια συζητείται καθώς τα υβρίδια επιφέρουν ζημιές σε πολλές περιοχές της χώρας στους αγρότες θα ωφελούσε κατά ένα μέρος στην αντιμετώπιση του πληθυσμού τους, καθώς αυτά ευθύνονται για την προαναφερόμενη κατάσταση (καταστροφή σοδειών) αλλά και για την όποια ανώμαλη συμπεριφορά παρουσιάζεται όπως, συχνές επιθέσεις και τραυματισμοί κυνηγών-κυνηγόσκυλων, γενικότερη απάθεια προς την ανθρώπινη παρουσία, εγκατάσταση και αναπαραγωγή κοντά σε αστικές περιοχές, μόλυνση σε παροχές τροφοδοσίας νερού, μετάδοση ασθενειών στα εναπομείναντα υγιή άτομα αγριόχοιρων, αισθητική υποβάθμιση κ.λ.π.
Το ζήτημα, όμως, είναι να δίνεται συνέχιση του κυνηγίου οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, αυστηρώς, εκεί που εντοπίζεται η ύπαρξη τους (υβρίδια) προκειμένου αυτά να εξαλειφθούν. Εξάλλου,] ούτε το ηθικό κομμάτι περί κυοφορίας τους την εποχή της άνοιξης θα πρέπει να λαμβάνεται ως παράγοντας αποτροπής της θήρας τους, καθώς τα υβρίδια δεν έχουν σταθερό κύκλο οίστρου και ζευγαρώνουν οποιαδήποτε εποχή του χρόνου, αλλά και επειδή όπως αναφέρθηκε δεν τίθεται κανένα θέμα προστασίας της διαιώνισης τους.
Στην διαχείριση δεν χωράνε συναισθηματισμοί, αλλά επιδιωκόμενος στόχος. Όσο παραμένουν ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον θα αποτελούν εστίες γενετικής μόλυνσης και με κίνδυνο κατάρρευσης ολόκληρης της οικολογικής ισορροπίας χιλιάδων ετών!
Τουναντίον, στις περιοχές όπου υπάρχουν ακόμη υγιή γενετικά ζώα, η φύλαξη και η διατήρηση τους επιβάλλεται. Χωρίς, ωστόσο, να έχει προηγηθεί η όποια επιστημονική μεθοδολογία για να γνωρίζουμε με ποια ζώα τελικά έχουμε να κάνουμε δεν μπορούμε να απλοποιούμε τα πράγματα και να προβαίνουμε σε βιαστικές λύσεις. Να επισημάνουμε, δε, πως οι αγριόχοιροι δεν υπήρξαν ποτέ σε τόσο χαμηλά υψόμετρα όπως αυτά στα οποία παρουσιάζονται (αλλά και αναπαράγονται) σήμερα, δηλαδή σε κάμπους και πεδινές περιοχές, και, αν ποτέ κάποιος άγριος πληθυσμός, λόγω διαφόρων συνθηκών μετακινούνταν -προσωρινά- προς τα εκεί, δεν επέφερε ποτέ σοβαρές ζημιές σε καλλιέργειες. Ακόμη και παλιότερα που οι κυνηγοί αυτού του θηραματικού είδους ήταν ελάχιστοι, ο πληθυσμός του δεν υπήρξε σε μεγάλη ποσοστιαία αύξηση καθώς η φύση δια της κυνηγετικής ορθότητος ήξερε να κρατά τις ισορροπίες.
Ακόμα, όμως, κι αν η διαχείριση της κατάστασης ανατεθεί στους κυνηγούς, με τις όποιες προτάσεις εισηγούνται, άμεση λύση του προβλήματος δεν θα επέλθει.
Οι λόγοι είναι πολλοί. Καταρχάς υπάρχουν πάμπολλα μόνιμα καταφύγια Κ.Α.Ζ (άγριας ζωής) σε περιοχές που διαθέτουν πληθυσμό υβριδίων, οπότε, όσα κυνηγιούνται από τις γύρω επιτρεπόμενες περιοχές μοιραία καταφεύγουν εκεί. Επίσης, συνεχίζεται απ’ τον καθένα δίχως κανένα έλεγχο η διατήρηση ημίαιμων χοίρων μέσα σε διάφορους βιότοπους, με αποτέλεσμα τη συνεχή αναπαραγωγή και εξάπλωσή τους.
Οι αρμόδιοι οφείλουν να εστιάσουν στην πηγή τους προβλήματος και όχι στην επιφάνεια. Όλα αυτά βέβαια δεν είναι απλά και εύκολα. Απαιτούνται χρονοβόρες και πολυέξοδες διαδικασίες, κάτι που σίγουρα λαμβάνεται υπόψη απ’ όλους τους φορείς.
Όμως, θα πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσουμε να εθελοτυφλούμε για τους δικούς του λόγους ο καθένας και να λέμε τα πράγματα ξεκάθαρα όπως είναι και όχι όπως θα θέλαμε να είναι.
Το μόνο σίγουρο είναι πως, αφού το πρόβλημα έχει επαναλειμμένως αμεληθεί, παρά τις όποιες κατά καιρούς επισημάνσεις, σε κάποιες περιοχές θα είναι διαρκώς αυξανόμενο και θα χρειαστεί αντιμετώπιση υπό την επιστημονική καθοδήγηση κυρίως δασολόγων-περιβαλλοντολόγων και υπό την συνεργασία δασαρχείων και κυνηγετικών οργανώσεων, στο πλαίσιο στοχευόμενων και εμπεριστατωμένων μελετών. Εντούτοις, τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται μια διαφοροποιημένη εικόνα αναφορικά με τον πληθυσμό του είδους. Σε αρκετές περιοχές οι πληθυσμοί επανέρχονται σε μια σχετική ισορροπία, σε κάποιες έχουν μειωθεί αισθητά, ενώ αντιθέτως σε κάποιες άλλες διαρκώς αυξάνονται.
Σύνταξη κυνηγετικών ομάδων-Μέτρα ασφαλείας:
Η σύνθεση μιας ομάδας μπορεί να φαίνεται εύκολη υπόθεση που παραπέμπει σε απλή συναναστροφή μεταξύ ατόμων κατά το κυνήγι του αγριόχοιρου, το να απαρτίζεται όμως αυτή από αξιόλογα μέλη που πληρούν τις προϋποθέσεις του γουρουνοκυνηγού είναι το πλέον δύσκολο.
Εκατοντάδες ομάδες ασκούν πλέον το κυνήγι του αγριόχοιρου σε όλη την Ελλάδα. Αν ερωτηθούν όμως οι κυνηγοί κατά πόσο είναι ευχαριστημένοι από την συμπεριφορά των μελών που τις απαρτίζουν και την γενική εικόνα τους, σίγουρα δε θα εκφράσουν την απόλυτη ικανοποίηση-και δεν αναφερόμαστε στην κάρπωση. Παρότι το αποτέλεσμα είναι το τελευταίο που πρέπει να μας απασχολεί, οι περισσότεροι το θέτουν ως πρωταρχικό στόχο. Τα νούμερα δε δηλώνουν ικανότητες σε αυτή τη δραστηριότητα κι αυτό είναι που πρέπει να βγάλουμε κάποια στιγμή από το μυαλό. Κάπου τα πράγματα έχουν ξεφύγει και ο μαζικός μιμητισμός μας οδηγεί σε αλλοπρόσαλλες ενέργειες: να επιθυμούμε διακαώς την προβολή και την επίδειξη δημιουργώντας μια «γουρουνοπαρέα» πασχίζοντας να χτυπήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα θηράματα. Μας αρέσει να αποκαλούμαστε “η παρέα του τάδε” κι έπειτα…όσοι πιστοί προσέλθετε.
Έπειτα αναρωτιόμαστε γιατί θρηνούμε διαρκώς κυνηγούς από ατυχήματα. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα θανατηφόρα ατυχήματα σημειώνονται σε αυτό το κυνήγι. Οι παράγοντες βέβαια είναι αρκετοί, όλα όμως πηγάζουν από αυτή τη βάση. Σαφώς, και όλοι έχουν το δικαίωμα να γίνουν κυνηγοί-γουρουνάδες, αυτό όμως δεν είναι τόσο απλό όσο νομίζουμε.
Απαιτεί χρόνο, εμπειρίες και διαπαιδαγώγηση με κυνηγετική παιδεία από μικρή ηλικία πάνω στο συγκεκριμένο θήραμα, κάτι που προφανώς δεν μαθαίνεται στα βιβλία της θεωρίας αλλά στην πράξη. Επίσης, απαιτούνται χαρακτήρες με μεγάλα ψυχικά αποθέματα διότι το αγριογούρουνο όσο κι αν ακούγεται υπερβολικό, “σπάει τον τσαμπουκά” και του πιο ψύχραιμου και έμπειρου κυνηγού.
Κατά συνέπεια, η λέξη “ομάδα” δεν ορίζει μόνο μια ομάδα ανθρώπων που καλείται στις 15 Σεπτεμβρίου να δηλώσει την παρουσία της ώστε να διεξάγουν τα μέλη την ψυχαγωγία τους. Δηλώνει τη σχέση ανάμεσα σε φίλους που βρίσκονται συχνά, με κοινά ενδιαφέροντα και αντιλήψεις, ίδια άποψη αναφορικά με το κυνήγι.
Τα μέλη μιας παρέας θα πρέπει να αξιολογούνται με αυστηρά κριτήρια από τον αρχηγό κι από τους γηραιότερους και εμπειρότερους κυνηγούς που την απαρτίζουν.
-Θα πρέπει πρωτίστως να αγαπούν τη φύση και να σέβονται το θήραμα.
-Θα πρέπει να μάθουν τις συνήθειες και την συμπεριφορά του αγριόχοιρου και να εξοικειωθούν με αυτό το δυνατόν περισσότερο.
-Θα πρέπει να υπακούν στους εμπειρότερους και να ρωτούν οτιδήποτε δεν καταλαβαίνουν.
-Θα πρέπει να υπάρχει ομόνοια και αλληλοσεβασμός μεταξύ των και τυχόν προβλήματα να αντιμετωπίζονται από κοινού.
-Θα πρέπει να γνωρίζουν άπαντες τους γραπτούς αλλά και άγραφους νόμους που διέπουν το γουρουνοκυνήγι και να τηρούν την εφαρμογή τους.
-Θα πρέπει να είναι κυνόφιλοι και να γνωρίζουν την συμπεριφορά των σκυλιών κατά την διεξαγωγή του κυνηγιού.
-Θα πρέπει να γνωρίζουν τον τόπο που διεξάγεται η παγάνα σπιθαμή προς σπιθαμή.
Ο δε αρχηγός, είναι αυτός που σηκώνει το βάρος των παραπάνω. Έχει την μέγιστη ευθύνη για τον τρόπο κυνηγιού της παρέας αλλά και τα κριτήρια αξιολόγησης στις παραμέτρους που θέτει. Είναι αυτός που θα επιληφθεί για την όποια επιτυχία ή αποτυχία φέρει η κυνηγετική έξοδος, παρά την ενδεχόμενη μεσολάβηση άλλων παραγόντων. Είναι υπεύθυνος για την σωματική ακεραιότητα κάθε μέλους. Είναι αυτός που κατανέμει αντίστοιχες αρμοδιότητες στα μέλη. Μεριμνά για τους ανθρώπους αλλά και τα σκυλιά τους-το αξιόλογο “έμψυχο υλικό” της ομάδας. Είναι γενικώς υπεύθυνος για το σύνολο της εικόνας που παρουσιάζει η ομάδα του.
Ο αρχηγός δεν επιλέγεται μέσω τυχαίων περιστάσεων ή ψηφοφορίας, αν και το δεύτερο πλέον συναντάται σε αρκετές παρέες. Αυτό συνεπάγεται αυτομάτως έλλειψη πνεύματος και αυτοπεποίθησης μες στην παρέα. Ο αρχηγός που ηγείται μιας ομάδας κυνηγών είναι αποτέλεσμα του σεβασμού, του σθένους και της ανδρείας που εκπέμπει. Χάρη στην εμπειρία και τις ικανότητές του γίνεται αποδεκτός από το σύνολο.
Ο αρχηγός είναι εξαίρετος γνώστης του αντικειμένου και μπορεί να διαχειρίζεται την ομάδα με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα. Είναι αυτός που παίρνει τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας κατά την διεξαγωγή του κυνηγιού.
Εδώ πρέπει να δίδεται βάση διότι τα πράγματα γίνονται όλο και πιο δυσοίωνα. Τα θανατηφόρα ατυχήματα αυξάνονται συνεχώς. Το πρώτο και μεγαλύτερο λάθος, είναι ότι, πληθώρα ατόμων εντάσσεται στο κυνήγι αυτό, με την επιείκεια και την αφέλεια των αρχηγών, δίχως να λαμβάνονται υπ’ όψιν οι απαραίτητες προϋποθέσεις.
Οι πολυπληθείς παρέες που αποτελούνται συνήθως από 20-30 άτομα και άνω πολλές φορές αυξάνουν τον κίνδυνο ατυχημάτων λόγω κακού συντονισμού. Οι αρχηγοί πρέπει να φροντίσουν να εξαλειφθεί το φαινόμενο αυτό διότι μόνον εκείνοι ευθύνονται για τυχόν άσχημη κατάληξη. Η χρήση του πορτοκαλί γιλέκου πέραν του ότι επιβάλλεται από το νόμο, θα πρέπει πλέον να είναι αυτονόητη σε όλους.
Το «δεν βλέπω-δεν τουφεκώ» πρέπει να έρχεται πάντα στο μυαλό μας τη στιγμή που σηκώνουμε το όπλο. Οι περιπτώσεις στη φάση της στάμπας οδηγούν επίσης σε λανθασμένες ενέργειες αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο ατυχημάτων. Είναι η στιγμή που η αδρεναλίνη ανεβαίνει στα ύψη. Εκεί, κατόπιν συνεννόησης σε καμία περίπτωση δεν πηγαίνουν περισσότεροι από έναν να αποτελειώσουν ή να ξεσηκώσουν το καθηλωμένο αγριογούρουνο.
Κίνδυνοι επίσης, συντρέχουν τη στιγμή που η ομάδα βρίσκεται σε φάση καταδίωξης. Απαιτείται αναδίπλωση κάποιων μελών κατόπιν εντολής του αρχηγού. Εκεί, στην μετακίνηση όπου επικρατεί βιασύνη λόγω της περίστασης, χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Λόγω της αποδιοργάνωσης, υπάρχει περίπτωση την στιγμή που το θήραμα γίνεται αντιληπτό σε κάποιο πέρασμα από κάποιον που προβαίνει σε ενέργεια σκόπευσης-πυροβολισμού, να διέρχεται ταυτόχρονα άλλο μέλος της παρέας για να πιάσει το πόστο αυτό με αποτέλεσμα να γίνει το κακό. Οπότε, η έγκυρη συνεννόηση αλλά και η ψυχραιμία-εμπειρία ενός μέλους, μπορεί να αποτρέψει την καταστροφή.
Εν κατακλείδι, η δημιουργία μιας αξιόλογης ομάδας αγριόχοιρου και η διαχρονικότητά της συντελείται από πολλούς παράγοντες που δεν είναι τόσο απλοί όσο φαντάζουν. Ας συνετιστούμε για να μην θρηνήσουμε προπάντων και άλλα θύματα.
-Γιάννης Αμπατζίδης-
