του Γιάννη Νικολακόπουλου
ΖΕΥΓΑΡΩΜΑ
Για να ζευγαρώσουμε την σκύλα μας θα πρέπει με ώριμη σκέψη να εξαντλήσουμε τα μεγάλα, σοβαρά αλλά και κλασικά ερωτήματα: Για ποιους λόγους θέλουμε να κάνουμε γέννα; Έχουν τα απαραίτητα προσόντα οι γεννήτορες για να τους αναπαράγουμε; Δηλαδή πληρούν τα μορφολογικά και εργασιακά πρότυπα στο έπακρον; Έχουν καλό χαρακτήρα; Είναι ψυχικά ισορροπημένοι; Θα βελτιώσουμε την πορεία της φυλής με τα κουτάβια τους; Επιλέξαμε τον αντάξιο επιβήτορα; Έχουμε υποψήφιους ιδιοκτήτες σωστούς και ικανούς να αναθρέψουν τα κουτάβια μας και να τους προσφέρουν αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής;
Η κάθε μία από αυτές τις ερωτήσεις θα μπορούσε να είναι τίτλος πολυσέλιδου άρθρου. Μη ξεχνάμε πως δημιουργούμε ζωή με την δική μας θέληση.
Αν έντιμα συζητώντας με τον εαυτό μας αποφασίσαμε πως αξίζει να την ζευγαρώσουμε τότε ας αρχίσουμε από την ηλικία της. Δεν είναι σωστό για μία σκύλα να μπει στην διαδικασία της εγκυμοσύνης, της γέννας και του θηλασμού πριν το 2ο έτος της, θα καταπονήσει τον ανώριμο οργανισμό της. Ακόμη μία σκύλα που έχει περάσει τα δύο χρόνια θα έχει κοινωνικοποιηθεί άρτια, θα έχει «γνωρίσει τον κόσμο» θα έχει εκπαιδευτεί και θα έχει κυνηγήσει. Άρα θα έχει άριστη ψυχική ισορροπία που θα την μεταδώσει στα κουτάβια της από την πρώτη ημέρα της ζωής των. Εξ άλλου θα έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητοι έλεγχοι δυσπλασιών, οφθαλμικών και άλλων κληρονομικών παθήσεων. Ανάλογα με την φυλή και τη φυσική κατάσταση ας αποφεύγουμε γέννες μετά το 9ο έτος. Θεωρώ αρκετές 3 γέννες στη ζωή μιας σκύλας και όχι συνεχόμενες. Ο ΚΟΕ δέχεται δηλώσεις γέννας έως 30 ημέρες από αυτήν και με όρια ηλικίας για τα θηλυκά από 18 μηνών έως 10 ετών και τα αρσενικά από 16 μηνών. Σε περίπτωση δύο αλλεπάλληλων γεννών η επόμενη (3η) γέννα δεν εγγράφεται αν δεν έχουν παρέλθει 12 μήνες από την δεύτερη. Σημαντικό είναι να βρίσκεται η σκύλα σε καλή φυσική κατάσταση, να καλύπτεται από τα ετήσια εμβόλια και να είναι απαλλαγμένη από ενδο/εξωπαράσιτα. Ένα καλό check up είναι απαραίτητο, ο κτηνίατρος θα ελέγξει την σκύλα και για αφροδίσια νοσήματα, καλό είναι να απαιτούμε παρόμοιο έλεγχο του αρσενικού.
Όλα αυτά γιατί κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης απαγορεύονται πολλά είδη φαρμάκων κυρίως κορτιζονούχα, αντιβιοτικά ορμόνες κλπ.
Αφού λοιπόν με σκέψη και γνώση έχουμε επιλέξει τον επιβήτορα, ό,τι συμφωνήσαμε με τον ιδιοκτήτη του θα πρέπει να το συνυπογράψουμε. Αν πρόκειται για χρηματική αμοιβή θα ορίσουμε το ποσόν, το πότε θα καταβληθεί, σε περίπτωση που δεν μείνει έγκυος η σκύλα αν θα επιστραφεί μέρος της αμοιβής ή θα δικαιούται επίβαση στον επόμενο οίστρο κλπ. Αν πρόκειται αντί αμοιβής να δώσουμε κουτάβια θα καθορίσουμε μέχρι πόσα (εν ζωή) θα αναλογεί ένα στον επιβήτορα, μέχρι πόσα δύο κοκ. Ακόμη αν θα έχει την επιλογή για το καλύτερο της γέννας κλπ. Πόσες επιβάσεις θα γίνουν και πότε. Όλα τα έξοδα ακόμη και τα pedigree όλων των κουταβιών βαρύνουν τον εκτροφέα (θηλυκό).
Είθισται για το ζευγάρωμα να πηγαίνει το θηλυκό στο χώρο του αρσενικού. Για κάποιους λόγους π.χ. αδυναμία ταξιδιού του εκτροφέα, ευαίσθητη σκύλα κλπ μπορεί να γίνει στον χώρο του θηλυκού, ας καταγραφεί αν θα αποζημιωθούν τα έξοδα ταξιδιού επιβήτορα και ιδιοκτήτη.
Στο χώρο ζευγαρώματος ας φροντίσουμε να μην κυκλοφορούν άλλοι σκύλοι και να είναι καλά περιφραγμένος. Η παρουσία μας σε μερικά ζώα λειτουργεί θετικά ηρεμώντας τα ενώ άλλα επιζητούν την απομόνωση. Ας τους δώσουμε την ευκαιρία να γνωριστούν και «να τα βρουν» μόνα τους. Σκύλοι/ες πρωτάρηδες μπορούν να είναι συνεσταλμένοι ως δειλοί, νευρικοί ή ανυπόμονοι. Τότε η παρουσία μας μπορεί να τους ενθαρρύνει και να αποφορτίσει την κατάσταση. Σε ακραίες περιπτώσεις ο κτηνίατρος θα μας συμβουλέψει αν μία δόση ηρεμιστικού θα βοηθούσε.
Μερικές σκύλες χαμηλώνουν την λεκάνη τους ή όλο το σώμα τους, καθιστώντας αδύνατη την διείσδυση, με ήπιες κινήσεις και ήρεμη φωνή προσπαθούμε να την φέρουμε στην σωστή θέση μερικές φορές βάζοντας το γόνατό μας κάτω από το σώμα της. Έχει τύχει να δω σε ζευγάρωμα Μάστιφ τον εκτροφέα στα τέσσερα, μούσκεμα από τον ιδρώτα έτοιμο να καταρρεύσει, να υποβαστάζει την σκύλα με την πλάτη του και από πάνω τους… τον επιβήτορα. Σημασία έχει πως το ζευγάρωμα πέτυχε.
Μερικοί σκύλοι, οι «βιαστικοί», παίρνουν θέση γρήγορα επί της σκύλας αλλά αρχίζουν τις κινήσεις χωρίς να βρίσκουν τον κόλπο. Μπορούμε βάζοντας την παλάμη μας τεντωμένη ανάμεσα από τα πίσω πόδια τους να τους καθοδηγήσουμε στην σωστή οδό. Αν χρειαστούμε την βοήθεια έμπειρου φίλου καλό θα ήταν να είχε γνωρίσει τους σκύλους από πριν για να μην ενοχληθούν. Σε περίπτωση που δεν τα καταφέρνουν μόνοι τους και δεν δέχονται την βοήθεια μας αφού είμαστε σίγουροι πως η σκύλα είναι στην «σωστή» μέρα μπορούμε να ζητήσουμε από τον κτηνίατρο να κάνει σπερματέγχυση.
Είναι μία απλή μέθοδος: ο κτηνίατρος αμέσως μετά την σπερμοληψία τοποθετεί το σπέρμα βαθιά στον κόλπο της σκύλας με έναν καθετήρα φροντίζοντας να διατηρείτε σε θερμοκρασία σώματος για να μη σοκαριστούν τα σπερματοζωάρια. Έχει την ευχέρεια να παρατηρήσει στο μικροσκόπιο την ποσότητα και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Η μέθοδος αυτή λέγετε Intra-vaginal deposition (ενδοκολπική εναπόθεση) και την προτιμούν οι εκτροφείς.
Με το νωπό – φρέσκο σπέρμα μπορεί να γίνει ακόμη Intrauterine Insemination (Ενδομητρική γονιμοποίηση) με καθετήρα ή με ενδοσκόπιο ή με χειρουργική επέμβαση. Τα ποσοστά επιτυχίας με μέσο όρο 6 κουτάβια είναι πάνω από 75%, σύμφωνα με Νορβηγικά στατιστικά στοιχεία 10 χρόνων σε 100 διαφορετικές φυλές σκύλων.
Υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί το σπέρμα κάποιου αξιόλογου επιβήτορα που είναι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, αγοράζοντας Ψυγμένο Σπέρμα (Chilled semen) με ποσοστά επιτυχίας 55-60%, αν αφιχθεί εγκαίρως, ή Κατεψυγμένο Σπέρμα (Frozen semen) με ποσοστά περίπου 50%. Η τελευταία μέθοδος απαιτεί εξειδικευμένο εργαστήριο για την απόψυξή, δεν γνωρίζω αν υπάρχει στην Ελλάδα. Οφείλουμε να ενημερώσουμε εγκαίρως τον ιδιοκτήτη του επιβήτορα για να τον έχει διαθέσιμο, άρα θα πρέπει όταν περιμένουμε την περίοδο της σκύλας μας να την παρακολουθούμε καθημερινά. Στην αρχή θα παρατηρήσουμε μία απλή διόγκωση των έξω γεννητικών οργάνων, στις επόμενες ημέρες θα εμφανιστεί ορώδες κιτρινωπό υγρό που στην συνέχεια θα γίνει ροζ και κόκκινο ενώ θα συνεχίζεται η διόγκωση. Για να προσδιορίσουμε τις γόνιμες ημέρες, δηλαδή τις ημέρες της ωορρηξίας μετράμε από την ημέρα που βλέπουμε το ροζ υγρό. Οι φάσεις είναι προοίστρος, οίστρος και μεθοίστρος. Ο ακριβής προσδιορισμός σε ημέρες είναι δύσκολος ιδίως σε σκύλες που δεν έχουν ξαναγεννήσει. Ο γιατρός μας με τεστ προγεστερόνης ή τραχηλικού επιχρίσματος θα μας δώσει την ακριβή ημερομηνία. Συνήθως κυμαίνεται από την 9η έως και την 15η ημέρα με μέσο όρο την 12η (ημ/νία που δεν χάνω ποτέ). Έχουν καταγραφή περιστατικά σύλληψης από την 2η έως και την 28η ημ. Αν υπολογίσουμε πως δεν διαπιστώσαμε αμέσως την «πρώτη ημέρα» και πως το σπέρμα μπορεί να παραμείνει ενεργό στον κόλπο για δύο ημέρες, εύκολα καταλαβαίνουμε πως ουσιαστικά η γονιμοποίηση δεν έγινε την 2η ημέρα αλλά την 6η ή 7η. Για να είμαστε σίγουροι μπορούμε να κάνουμε δύο ή τρεις επιβάσεις μέρα παρά μέρα. Μεταξύ των επιβάσεων μπορούμε να δώσουμε στον αρσενικό βιταμίνη Ε. Το ζευγάρι να μη μένει στον ίδιο χώρο, να τρέφεται καλά.
Η φύση πάντως έχει προβλέψει, όταν αρχίζει η ωορρηξία (δηλαδή οι γόνιμες ημέρες) η σκύλα «στήνεται», παίρνει θέσει εμπρός στα αρσενικά φέρνοντας την ουρά της στο πλάι. Είναι μια ένδειξη σωστού χρόνου για το ζευγάρωμα.
Αν μετά το ζευγάρωμα η σκύλα πρόκειται να ταξιδέψει με αεροπλάνο, μπορεί να γίνει με ασφάλεια μία με δύο ημέρες μετά την επίβαση, άλλως θα πρέπει να περιμένουμε 7-10 ημ. και μετά να πετάξει.
ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ
Η εγκυμοσύνη διαρκεί 9 εβδομάδες (58 – 65ημ.) συνήθως η γέννα έρχεται την 62η με 63η ημ.
Μπορούμε να διαγνώσουμε την εγκυμοσύνη με:
* Τεστ Ρελαξίνης σε δείγμα αίματος από την 25 ημέρα.
* Με υπέρηχο την 28 –30 ημέρα. Μπορούμε να προσδιορίσουμε τον αριθμό των εμβρύων με σχετική ακρίβεια, αν είναι περισσότερα από 5-6 το τοπίο δυσκολεύει. Την 50η μέρα τα έμβρυα είναι μεγάλα και δύσκολα μετρούνται αλλά μπορούμε να εξακριβώσουμε αν όλα πάνε καλά.
* Με ακτινογραφία από την 45η ημέρα. Προσωπικά αποφεύγω την ακτινοβολία μόνο για διαγνωστικούς λόγους.
* Με το στηθοσκόπιο μπορούμε να ακούσουμε από την 6η εβδομάδα τους κτύπους της καρδιάς των εμβρύων.
* Την όγδοη εβδομάδα ψηλαφώντας την κοιλιά της μάνας μπορούμε να εντοπίσουμε σάκους και να αισθανθούμε το «κλώτσημα» των κουταβιών.
Από την ώρα του ζευγαρώματος θεωρούμε την σκύλα εγκυμονούσα οπότε απαγορεύεται να δίνουμε κάθε φάρμακο χωρίς την εντολή του γιατρού.
Απαγορεύεται επίσης να έρχεται σε επαφή με τοξικές ουσίες παρασιτοκτόνων, φυτοφαρμάκων, χρωμάτων κλπ. Είναι η κατάλληλη στιγμή να συζητήσουμε με τον γιατρό για το διατροφικό πρόγραμμα της σκύλας, ειδικά αν ταΐζουμε μαγειρευτά ίσως απαιτηθούν διατροφικά συμπληρώματα κυρίως ασβέστιο. Μέχρι τις 35 ημέρες μία καλή ξηρή ισορροπημένη τροφή με ποιοτικές πρωτεΐνες και λίπη είναι αρκετή, σταδιακά αυξάνουμε την ποσότητα χωρίζοντάς την σε 2 και αργότερα 3 ημερήσια γεύματα. Από την 40η ημ. σταδιακά αλλάζουμε την τροφή υψηλής ενέργειας με κουταβοτροφή που θα την συνεχίσουμε μέχρι τον αποθηλασμό, καλό είναι να την μουσκεύουμε. Με τέτοιες ποιοτικές τροφές δεν είναι απαραίτητη η προσθήκη βιταμινών ή ιχνοστοιχείων εκτός αν προταθεί από τον γιατρό. Οι φτωχές τροφές ασχέτως αν καταναλώνονται υπερβολικά από την σκύλα ( το κάνει για να βρει τα στοιχεία που της λείπουν) μπορούν να της προκαλέσουν βλάβες στην υγεία της αφαιρώντας π.χ ασβέστιο από τα οστά της ή προκαλώντας της αναιμία, τα δε έμβρυα είναι δυνατόν να πεθάνουν όλα ή μερικά από αυτά. Αυτό μπορεί να συμβεί και για άλλους λόγους όπως από ερπητοϊό, τοξοπλάσμωση και άλλα που θα σας αναφέρει ο γιατρός σας. Η φύση προστατεύει την σκύλα, έτσι όταν πεθάνουν έμβρυα στη αρχή της εγκυμοσύνης μπορούν να απορροφηθούν ή να μουμιοποιηθούν και να συνεχίσει φυσιολογικά η κύηση.
Ο γιατρός θα μας ορίσει κάθε πότε θα πρέπει να ελέγχει την ομαλή εξέλιξη της εγκυμοσύνης. Καλό είναι να εξετάσουμε με υπέρηχο την μήτρα, πιθανόν να προλάβουμε έτσι μία πυομήτρα ή μία συστροφή της μήτρας (αυτό γίνεται, σπάνια, αν το ένα από τα δύο κέρατα έχει περισσότερα έμβρυα). Επί πλέον θα εξακριβώσουμε αν η μήτρα είναι σε φυσιολογική θέση, μερικές φορές περνά μέσα από διάφορα στόμια όπως π.χ. τον βουβωνικό πόρο. Θα μας βοηθήσει επίσης κατά την γέννα γιατί θα ξέρουμε πόσα κουτάβια θα περιμένουμε. Ανταλλάζουμε προσωπικά τηλέφωνα με τον γιατρό και τον ενημερώνουμε για την πιθανή ημέρα της γέννας, ίσως τον χρειαστούμε επειγόντως βραδινές ώρες που συνήθως γεννούν οι σκύλες. Αν προβλέπεται γέννα με καισαρική και το ιατρείο δεν έχει βοηθητικό προσωπικό επιστρατεύουμε φίλους μας για να σκουπίζουν και φροντίζουν τα κουτάβια που θα βγάζει ο γιατρός. Μη διστάζετε να ζητάτε την βοήθεια έμπειρων φίλων.
Το χρονοδιάγραμμα της πορείας της εγκυμοσύνης
1η εβδομάδα: Γονιμοποίηση των ωαρίων. Έμβρυα δύο κυττάρων. Πιθανές πρωινές αδιαθεσίες, πιθανή αλλαγή προσωπικότητας και συμπεριφοράς της μάνας.
2η εβδομάδα: Στην αρχή της εβδομάδας τα έμβρυα είναι 4 κυττάρων ενώ στο τέλος 64. Εισχωρούν από τις σάλπιγγες στην μήτρα. Πιθανές πρωινές αδιαθεσίες κλπ όπως προηγούμενα.
3η εβδομάδα: Την 19η ημέρα τα έμβρυα εμφυτεύονται στην μήτρα. Αδιαθεσίες όπως προηγούμενα.
4η εβδομάδα: Τα έμβρυα: Ανάπτυξη ματιών και σπονδυλικής στήλης, Τα πρόσωπα παίρνουν μορφή. Μεγαλώνουν από 5-10χιλ. σε 14-15χιλ. Ξεκινά η οργανογένεση, το πιο κρίσιμο σημείο για πιθανή εμφάνιση ελαττώματος. Μάνα: Πιθανή έκκριση διάφανου κολπικού υγρού (κάποιες σκύλες μου έχουν όλες τις ενδείξεις σαν να έχουν περίοδο). Ξεκινά η ανάπτυξη των θηλών. Περιορίζουμε τις κουραστικές δραστηριότητες.
5η εβδομάδα: Έμβρυα: Έχουν πάρει τη μορφή σκύλων. Μπορεί να προσδιοριστεί το φύλο. Τα μάτια που μέχρι τώρα ήταν ανοιχτά κλείνουν. Μεγαλώνουν από 18χιλ. σε 30χιλ. Ανάπτυξη δακτύλων, νυχιών. Η οργανογένεση τελειώνει. Είναι σχετικά ανθεκτικά στις παρεμβολές στην ανάπτυξή τους. Μάνα: Αρχίζει να αυξάνει βάρος και να γίνεται εμφανές το φούσκωμα της κοιλιάς. Οι κινήσεις της γίνονται πιο αργές, ηρεμεί και γίνεται πιο φιλική.
6η εβδομάδα: Έμβρυα: περίπου 6γρ και 45χιλ. Ακούμε τις καρδιές των με το στηθοσκόπιο. Χρωματισμός δέρματος. Μάνα: Συνεχίζει να μεγαλώνει η κοιλιά, οι θηλές σκουραίνουν και διογκώνονται. Το αιδοίο διογκώνεται και χαλαρώνει μερικές φορές εμφανίζεται βλεννώδες υγρό. Θα πρέπει να αρχίσει να ζει και να κοιμάται στο χώρο που θα γεννήσει. (βλ. συνέχεια).
7η εβδομάδα: Τα έμβρυα συνεχίζουν να αναπτύσσονται. Μάνα: Αρχίζει να μαδά το τρίχωμα της κοιλιάς, στα μακρύτριχα κουρεύουμε την κοιλιά και την γύρο από τα γεννητικά όργανα περιοχή. Φαίνεται πια καθαρά πως είναι έγκυος. Της αποκλείουμε κάθε έντονη δραστηριότητα, προσοχή σε σκάλες.
8η εβδομάδα: Τα κουτάβια μπορούν από τώρα να γεννηθούν με ασφάλεια. Η μάνα έχει πια «βαρύνει» και εμφανίζεται γάλα πιέζοντας τις θηλές.
9η εβδομάδα: Συνεχίζεται η ανάπτυξη των κουταβιών.
Η μάνα: Το σκάψιμο στον κήπο ή το γρατζούνισμα του πατώματος, το σκίσιμο των εφημερίδων ή των πανιών που της στρώνουμε έχουν το ίδιο νόημα: προσπαθεί να φτιάξει φωλιά. Είναι ανήσυχη, λαχανιάζει, βηματίζει πάνω-κάτω, νοιώθει άβολα. Θέλει να απομονώνεται εκεί που δεν την βλέπουν. Αν την ώρα του τοκετού δεν αισθάνεται την ησυχία και την απομόνωση που θέλει μπορεί να αναστείλει ή να διακόψει την εξέλιξή του. Η θερμοκρασία της θα έχει φτάσει στους 38-39°C, όταν πέσει στους 36-37°C (τουλάχιστον 1-2°C) θα γεννήσει μέσα σε 24 ώρες. Θα πρέπει να τη θερμομετρούμε 3 φορές την ημέρα. Τις τελευταίες ημέρες μειώνεται η όρεξή της. Τελευταία μέρα πιθανόν να μη φάει καθόλου.
ΓΕΝΝΑ
Προετοιμασία γέννας
Από την 6η εβδομάδα η σκύλα θα πρέπει να προσαρμοστεί στον χώρο που θα γεννήσει. Θα πρέπει να είναι ένα χώρος καθαρός, προστατευμένος από κρύο, ρεύματα αέρα και υγρασία ή από καύσωνα. Τα κουτάβια την πρώτη εβδομάδα πρέπει να είναι σε θερμοκρασία 30°C και την δεύτερη από 28°C έως (σταδιακά) 23° C. Θα φροντίσουμε για θερμάστρα ή θερμαντική λάμπα (τις κόκκινες που χρησιμοποιούν στα γουρουνάκια) ή το καλοκαίρι για ανεμιστήρα που θα ανακουφίζει και την μάνα. Ένα κιβώτιο από τάβλες ή νοβοπάν στρωμένο με εφημερίδες που θα αλλάζουμε μόλις λερώνονται θα αποτελεί το κρεβάτι της σκύλας όπου και θα γεννήσει και την «φωλιά» των κουταβιών. Μία σωστή γεννήστρα έχει διαστάσεις από 80Χ120 εκ. έως 100Χ140 εκ. ανάλογα με το μέγεθος της σκύλας. Ο πάτος της πρέπει να είναι σταθερός, ίσως χρειαστεί να πατήσουμε μέσα. Τα πλαϊνά από 25-40 εκ. τόσο όσο να μη μπορούν να βγαίνουν τα κουτάβια, αλλά να μπορούμε να σκύβουμε μέσα. Στη μία πλευρά θα κόψουμε ένα πορτάκι αφήνοντας 10-12εκ από την κάτω πλευρά, αν η σκύλα βγει ενώ θηλάζουν τα κουτάβια θα «ξεκολλήσουν» από τους μαστούς όταν βρουν σε αυτό το εμπόδιο, έτσι δεν θα κινδυνέψουν. Παλιά σεντόνια πετσέτες κουβέρτες κλπ είναι χρήσιμα για την στρωμνή. Στερεώνουμε μία ταυλίτσα 7-8 εκ. γύρο-γύρο σε ύψος 10-12 εκ. από τον πάτο, έτσι αποφεύγουμε να στριμώξει η μάνα κανένα κουτάβι με την πλάτη της στα πλαϊνά. Ας έχουμε μια κούτα ή ένα καλάθι στρωμένο με πανιά, θα βάζουμε από κάτω τους μία θερμοφόρα ή ένα μπουκάλι με ζεστό νερό. Εκεί θα βάζουμε τα νεογέννητα αν η μάνα στις ωδίνες της είναι νευρική και τα πατά ή όταν θέλουμε να αλλάξουμε την στρωμνή.
Από την 58η ημέρα θα χρειαστούμε το θερμόμετρο. Είναι πια ο καιρός να έχουμε όλα τα απαραίτητα της γέννας διαθέσιμα.
Τα απαραίτητα και που θα χρησιμέψουν
Ένα κοφτερό ψαλίδι για το κόψιμο των λώρων αν δεν το κάνει η μάνα. Μία αιμοστατική λαβίδα για το πιάσιμο του λώρου αν η μάνα τον κόψει κοντό (πιθανή ομφαλοκήλη) μέχρι να τον δέσουμε με οδοντόνημα. Betadine. Γάντια μιας χρήσης σε περίπτωση που χρειαστεί να βοηθήσουμε στον τοκετό. Σύριγγες. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για την χρήση ή μη οξιτοκίνης. Η οξιτικίνη προκαλεί συστολές και συσπάσεις, έτσι αφ΄ ενός μεν συντομεύει τις παύλες και αφ’ εταίρου μετά την γέννα συμβάλει στην αποβολή υπολειμμάτων πλακούντων κλπ. Την χρησιμοποιώ με φειδώ, ποτέ πριν γεννηθεί το πρώτο κουτάβι, μετά από 7 και 12 ώρες από την γέννα του τελευταίου κουταβιού κάνω από μία δόση για να διευκολύνω την υστεροτοκία. Το μέλι σαν τονωτικό και για την υπογλυκαιμία και το ουίσκι σαν καρδιοτωνοτικό μπορούν να φανούν σωτήρια για την μάνα αν δεν υπάρχουν τα κατάλληλα φάρμακα. Ακόμη ας προμηθευτούμε Κορτιζόνη. Έναν αναρροφητήρα υγρών (σαν αυτόν που καθαρίζουν τις μύτες των μωρών). Οινόπνευμα, ο κόλπος δεν είναι άσηπτος οπότε δεν χρειάζονται ιδιαίτερες απολυμάνσεις. Χαρτί κουζίνας. Πολλές εφημερίδες ή χαρτί οντουλέ. Ζυγαριά κατάλληλη για να ζυγίζει με ακρίβεια. Φωτογραφική μηχανή ή κάμερα για αναμνηστικό ή μελέτη. Φακός, αν χρειαστεί να βγει η σκύλα για να λερώσει ή αν αργεί να γεννήσει το επόμενο κουτάβι και την βγάλουμε να κινηθεί για να «κατέβει το κουτάβι» θα πρέπει να την έχουμε υπό πλήρη έλεγχο, μπορεί να γεννήσει έξω. Αν δεν έχετε περιφραγμένο χώρο βγάλτε την μόνο με κολάρο και λουρί.
Σημειωματάριο. Στυλό. Μερικοί εκτροφείς κρατάμε σημειώσεις για το ζευγάρωμα καθώς και για την εξέλιξη της εγκυμοσύνης με μεγάλη τυπικότητα τις τελευταίες ημέρες, σημειώνοντας όχι μόνο θερμοκρασίες συμπτώματα κλπ. αλλά και την ψυχική κατάσταση της σκύλας. Φυσικά το ίδιο κάνουμε κατά την γέννα, αρχίζοντας από την ώρα που πέφτει η θερμοκρασία. Καταγράφουμε την ώρα που γεννιέται κάθε κουτάβι, το φύλο του, το βάρος του, το μήκος του, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και διάφορες άλλες παρατηρήσεις κατά την γέννα του (προβολή, αν βγήκε ο πλακούντας κλπ)
Τοκετός
Τις τελευταίες 2 έως 10 ώρες οι σκύλες και κυρίως οι πρωτότοκες παρουσιάζουν έντονη ανησυχία, κοφτή ακανόνιστη αναπνοή, μερικές κάνουν εμετό. Όσο πλησιάζει ή ώρα στέκονται όρθιες σαν αμήχανες στην γεννήστρα ή ξαπλώνουν στο πλάι. Οι ωδίνες εμφανίζονται στην αρχή ήπιες για 10 έως 40 δευτερόλεπτα και με ακανόνιστο χρόνο η μία από την άλλη (παύλες). Μία με δύο ώρες πριν τον τοκετό έχουμε ωδίνες κάθε δυόμισι λεπτά. Όσο πλησιάζουμε στον τοκετό οι παύλες είναι συντομότερες οι ωδίνες εντονότερες και με διάρκεια μέχρι και 2 λεπτών. Τι είναι οι ωδίνες, είναι οι συστολές που κάνει η μήτρα προκειμένου να βγουν τα έμβρυα, ξεκινάνε από συγκεκριμένα σημεία της μήτρας για να βγουν τα έμβρυα με σειρά. Οι συστολές αυτές και τα κουτάβια που εξέρχονται συμπιέζουν νεύρα της μήτρας, του κόλπου και του αιδοίου προκαλώντας πόνους. Για την εξώθηση του κουταβιού βοηθούν και οι συσπάσεις των κοιλιακών τοιχωμάτων. Όταν «σπάνε τα νερά» (ρήξη εμβρυϊκών υμένων) η μάνα γλύφει τα γεννητικά της όργανα, σε φυσιολογικές καταστάσεις το πρώτο κουτάβι θα έρθει σε ένα τέταρτο ως μία ώρα, πολύ σπάνια σε δύο. Αν γνωρίζεται πως κυοφορούνται μόνο δύο έμβρυα μπορεί να περιμένετε μέχρι 7 ώρες άλλως θα πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας. Οι σκύλες γεννούν συνήθως ξαπλωμένες στο πλάι γλύφοντας την περιοχή, μερικές όρθιες και σπάνια μισοκαθισμένες στα πίσω πόδια. Τα κουταβάκια με η χωρίς τον σάκο τους προβάλουν με το κεφάλι ανάμεσα στα μπροστινά πόδια τους, σπάνια έρχονται με τα πίσω πόδια ή το χειρότερο με τα καπούλια. Η μάνα θα σκίσει τον σάκο, θα κόψει τον λώρο με τα δόντια της θα γλύφει το κουτάβι για να το καθαρίσει, να αποφράξει την αναπνευστική του οδό και με το μασάζ αυτό θα πάρει το κουτάβι την πρώτη του αναπνοή. Θα φάει τον σάκο και τον πλακούντα που περιέχουν πρωτεΐνες, μην την αφήνετε να φάει περισσότερους από 3-4 γιατί θα έχει δυσπεψία, διάρροια ή εμετό. Θα καθαρίσει όλο τον χώρο από τα υγρά και τα αίματα. Κατόπιν θα βάλει το κουτάβι να θηλάσει. Με τον θηλασμό διεγείρεται ο οργανισμός για εξωθήσεις. Αν δεν βγήκε ο σάκος και ο πλακούντας μαζί με το κουτάβι, θα αποβληθεί σε 10 με 15 λεπτά. Κρατάτε σημειώσεις γιατί ένας «σφηνωμένος» πλακούντας μπορεί να εμποδίσει την κάθοδο των άλλων κουταβιών. Μετά την γέννα του πρώτου, η σκύλα ξεκουράζεται και το δεύτερο συνήθως αργεί. Το ευτύχημα είναι όταν έχουμε ένα κουτάβι κάθε 20 λεπτά με μισή ώρα. Κάθε σκύλα έχει τον ρυθμό της, άλλες κάνουν 2-3 μαζί και μετά έχουν μεγάλο καινό. Μια γέννα κρατά από 6 έως 12 ώρες ανάλογα με τον αριθμό των κουταβιών. Μετά τις 12 ώρες όσα έμβρυα δεν έχουν γεννηθεί θα βγουν νεκρά. Έχω ακούσει πάντως περίπτωση που γεννήθηκε ζωντανό μετά από 22 ώρες. Για αρκετές ημέρες θα εξέρχονται κιτρινωπά, ροζ ή σκούρα κόκκινα υγρά από το αιδοίο, είναι φυσιολογικό. Αν δείτε πράσινα ή χαλκοπράσινα και έχουν άσχημη μυρωδιά αποταθείτε αμέσως στον γιατρό σας.
Κατά τον τοκετό αφήστε την φύση να κάνει το έργο της, καθιστέ κοντά της διακριτικά, παρατηρείτε με προσοχή και μην επεμβαίνετε χωρίς λόγο. Αποφύγετε παρουσίες τρίτων.
Πότε επεμβαίνουμε
Όταν η σκύλα από απειρία, σύγχυση ή αδιαφορία δεν φροντίσει το νεογέννητο θα πρέπει αμέσως να σκίσουμε τον σάκο μα τα δάκτυλά μας να καθαρίσουμε με μια πετσέτα το στόμα και τα ρουθούνια του και να το στεγνώσουμε καλά. Αν δεν παίρνει αναπνοή του κάνουμε μαλάξεις στο στήθος, φροντίζουμε να απομακρύνουμε πιθανά υγρά ή βλέννες από τις αναπνευστικές οδούς κρατώντας το και κουνώντας το με το κεφάλι προς τα κάτω, αν δεν έχουμε αναρροφητήρα χρησιμοποιούμε μία σύριγγα 1ml (χωρίς βελόνα) ή ακόμη ρουφάμε με το στόμα μας. Κρατήστε την ψυχραιμία σας, επιμένετε. Με ένα κοφτερό ψαλίδι κόβουμε τον λώρο 2½-3 εκ. από την κοιλιά, βάζουμε Betadine. Δεν χρειάζεται δέσιμο εκτός αν η σκύλα τον έχει κόψει κοντό. Καλμάρουμε την μάνα και βάζουμε το κουτάβι να θηλάσει. Το πρωτόγαλα παρέχει τροφή και αντισώματα. Αν αργεί να έρθει το επόμενο κουτάβι ψηλαφούμε κάτω από το αιδοίο στο πίσω μέρος της κοιλιάς για να δούμε αν όντως έχει κατέβει, αν όχι, μπορούμε να κάνουμε απαλές πιέσεις από τα πλευρά προς την κοιλιά και από πάνω προς τα κάτω, βοηθά περισσότερο αν κάποιος βαστά την μάνα όρθια στα πίσω της πόδια. Αν βρεθείτε χωρίς ιατρική βοήθεια και έχετε την ατυχία μιας δύσκολης γέννας αναγκαστικά θα βοηθήσετε. Σπάνια συμβαίνει να προβάλει λίγο το κουτάβι και να μην εξέρχεται παρά τις εξωθήσεις της μάνας, βάλτε τα γάντια, περάστε τον δείκτη και τον μέσο αριστερά και δεξιά στους ώμους του κουταβιού, στρίψτε το λίγο και τραβήξτε συγχρόνως με τις εξωθήσεις της μάνας. Είναι τόση η χαλάρωση του αιδοίου που τα δάχτυλα σας χωρούν. Προληπτικά χορηγώ αντιβίωση 2 ημέρες προ του τοκετού, κατόπιν συνεννοήσεως με τον γιατρό μου, για να είναι καλυμμένη η σκύλα από μολύνσεις αν χρειαστούν τέτοιες επεμβάσεις.
Εύχομαι όλες οι γέννες των σκύλων σας να είναι εύκολες και να αφήσουν καλούς απογόνους.
***Οι σημειώσεις αυτές είναι καθαρά πληροφορικές και δεν σημαίνουν, κατά κανένα τρόπο, προτροπή προς μίμηση. Το μόνο υπεύθυνο άτομο για να σας συμβουλέψει είναι ο κτηνίατρός σας.
