Η ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική για τη θάλασσα ως ευκαιρία και προοπτική[/size]
(άρθρο της Μαρίας Δαμανάκη στην εφημερίδα "Ναυτεμπορική")
Αλληλένδετη με την ευρωπαϊκή ιστορία – και οπωσδήποτε με την ελληνική από την αρχαιότητα – η θάλασσα αποτέλεσε πάντα πηγή ζωής, επικοινωνίας, ισχύος, ανάπτυξης και πλούτου. Σήμερα στις συνθήκες της μεγάλης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης η θάλασσα και οι δυνατότητες που προσφέρει – και που συχνά επισκιάσθηκαν ή πέρασαν σε δεύτερο πλάνο στο παρελθόν – επανέρχονται στο προσκήνιο.
«Τίποτα, αρχόντοι, δε φελά, μονάχα το καράβι» ισχυρίσθηκε ο Κωνσταντίνος Κανάρης σε μια κρίσιμη καμπή του αγώνα του 21 και αυτή του η φράση δείχνει παράξενα επίκαιρη και σήμερα σε άλλο βεβαίως πεδίο. Ολόκληρη η Ευρώπη – ιδιαίτερα ο ευρωπαϊκός νότος αλλά όχι μόνο – μάχονται σκληρά στο μέτωπο της αντιμετώπισης των σοβαρών επιπτώσεων της κρίσης και αναζητούν μια νέα πορεία προς την οικονομική ανάπτυξη.
Υποστηρίζω πως ο νέος αυτός δρόμος οδηγεί στη θάλασσα και απαιτεί ένα συγκροτημένο σχέδιο γαλάζιας ανάπτυξης, με σύγχρονους όρους και προϋποθέσεις βιωσιμότητας και αειφορίας για το θαλάσσιο περιβάλλον. Αυτή η γαλάζια ανάπτυξη, δεν μπορεί να προκύψει βεβαίως με οπτική μικροκλίμακας – ένα δηλαδή ακόμη αδιέξοδο «mare nostrum» – αλλά απαιτεί ευρύτερη θεώρηση και ικανότητες ευελιξίας και κινητικότητας , όπως αυτές της ίδιας της θάλασσας. Αξιώνει μια νέα οπτική της θάλασσας ως κοινού, ενιαίου και παγκόσμιου αγαθού, με περιφερειακές και τοπικές ιδιαιτερότητες, που οφείλουμε να αξιοποιούμε αλλά και να διαφυλάξουμε.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη από το 2007 με τη γαλάζια βίβλο για μια ολοκληρωμένη πολιτική για τη θάλασσα, έχει αναδείξει αυτή τη νέα αντίληψη. Επιχειρεί να θέσει τέλος στις μονομερείς και τομεακές προσεγγίσεις της θαλάσσιας ανάπτυξης που τις θεωρεί ξεπερασμένες, αδιέξοδες και συχνά καταστροφικές. Αντιπροτείνει μια νέα κουλτούρα συνολικής διαχείρισης των θαλασσών που ενοποιεί και πολλαπλασιάζει τα οφέλη από τις επιμέρους προσπάθειες αξιοποίησης του οικονομικού τους δυναμικού. Πρόκειται για στόχο αλλά ταυτόχρονα και για μια μεγάλη πρόκληση.
Η γαλάζια βίβλος καθόρισε τα θέματα και τους τομείς που αφορά η νέα αυτή πολιτική, που μετρά σήμερα σχεδόν τρία χρόνια ζωής : Τις θαλάσσιες μεταφορές, την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη, την αλιεία, την επιτήρηση των θαλασσών, τον ανταγωνισμό των επιχειρήσεων που σχετίζονται με τη θάλασσα, την ενέργεια καθώς και μια σειρά κοινωνικές πλευρές όπως η απασχόληση στα επαγγέλματα της θάλασσας, η εκπαίδευση των εργαζόμενων και η κοινωνική τους προστασία.
Δεν περιέλαβε τη δημιουργία νέων θεσμών ή ξεχωριστών ταμείων χρηματοδότησης. Βασίσθηκε στις υπάρχουσες δομές τόσο στο ευρωπαϊκό, όσο και στο εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο. Η προσπάθεια είναι να εξασφαλισθεί ο συντονισμός όλων αυτών των δράσεων μέσα από ένα ειδικό πρόγραμμα που συμφιλιώνει τα επιμέρους. Ο δίχρονος απολογισμός αυτού του προγράμματος δημιουργεί αισιοδοξία και επιτρέπει να προχωρήσουμε παραπέρα αναπτύσσοντας μεγαλύτερη ταχύτητα.
Το στοίχημα να προωθηθεί αυτό το πρόγραμμα γαλάζιας ανάπτυξης αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τη θητεία μου ως Επιτρόπου. Είναι ένα στοίχημα ανοικτό που καλεί σε συμμετοχή τόσο τα κράτη-μέλη και τους κοινωνικούς εταίρους, όσο και ολόκληρη την ευρωπαϊκή κοινωνία.
Αντιλαμβάνομαι ως αναγκαιότητα να προχωρήσουμε συγχρόνως σε πολλαπλές κατευθύνσεις αλλά και στρατηγικές επιλογές:
•Πρώτον, σε ό,τι αφορά τη διακυβέρνηση: Είναι ώρα οι επιμέρους γενικές προτάσεις να μετατραπούν σε ολοκληρωμένες στρατηγικές. Είναι επίσης ανάγκη να υπάρξει ένα ενιαίο κέντρο αποφάσεων. Αυτό το κέντρο υπάρχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τώρα επιδιώκουμε να υπάρξει και στις κυβερνήσεις των κρατών μελών.
•Δεύτερον χρειαζόμαστε περισσότερο παρά ποτέ, μια πολιτική που θα συμφιλιώνει όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες που γίνονται στο θαλάσσιο περιβάλλον με τη βιωσιμότητα και την αειφορία του.
•Τρίτον, οι περιφερειακές στρατηγικές που ήδη έχουμε αρχίσει να αναπτύσσουμε για τις θαλάσσιες λεκάνες (Βαλτική , Μεσόγειο) αλλά και αυτές που προετοιμάζουμε για τον Ατλαντικό, τη Βόρεια και τη Μαύρη θάλασσα συνδυάζονται με συγκεκριμένα προγράμματα χρηματοδότησης για το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, για την ολοκληρωμένη γνώση και επιτήρηση των θαλασσών, για την έρευνα, την ενεργειακή αξιοποίηση του θαλάσσιου δυναμικού, την εκπαίδευση των νέων στα επαγγέλματα της θάλασσας. Με την προώθηση τέτοιων προγραμμάτων προσβλέπουμε η γαλάζια ανάπτυξη να αποκτήσει σάρκα και οστά, με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την προσέλκυση νέων ανθρώπων στη θάλασσα και γύρω από αυτήν.
Κυρίως, και με δεδομένες τις συνθήκες που διαμορφώνει το περιβάλλον της ύφεσης, κρίσιμος παράγοντας για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των Ευρωπαϊκών θαλάσσιων οικονομικών δραστηριοτήτων είναι η εισαγωγή καινοτομιών.
Η Ευρώπη λόγου χάρη βρίσκεται σήμερα στην πρωτοπορία της εφαρμογής ενεργειακών καινοτομιών για την αξιοποίηση του δυναμικού των ωκεανών (κύματα, βιομάζα, θερμικά πεδία). Στην πρωτοπορία της κατασκευής πλοίων με μικρότερο ενεργειακό αποτύπωμα.
Προσπαθούμε να εφαρμόσουμε τις καινοτομίες με τρόπο επωφελή για όλους τους επαγγελματικούς κλάδους που σχετίζονται με τη θάλασσα.
Αυτή είναι η δυνατότητα που οφείλουμε να αξιοποιήσουμε για τη δημιουργία «γαλάζιων θέσεων εργασίας» που τόσο έχουν ανάγκη οι παράκτιες περιοχές αλλά και η Ευρωπαϊκή κοινωνία του σήμερα.
[/quote]