H Κρυπτεία
Η κρυπτεία είναι ένα παιδαγωγικό μέσο και αποτελεί το τελευταίο στάδιο της εκπαίδευσης του νέου στο πλαίσιο της αγωγής του, πριν ενταχθεί στο σώμα των ενηλίκων. Συνίσταται στην επιτυχία του εφήβου να ζήσει για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μόνος και άοπλος στη φύση και κατά τη διάρκεια της παραμονής αυτής να επιδείξει πιθανότατα έναν κυνηγετικό άθλο. Με αυτόν τον τρόπο η κρυπτεία είναι γνωστή στους συγγραφείς μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα.
Στο δεύτερο όμως μισό του 4ου αιώνα συναντάμε για πρώτη φορά την άποψη που συνδέει την κρυπτεία με τον φόνο των ειλώτων. Ότι δηλαδή επίλεκτοι νέοι Σπαρτιάτες με την άδεια των εφόρων περιπολούσαν την ύπαιθρο χώρα της Λακωνίας και σκότωναν όποιον είλωτα υποψιάζονταν ότι ήταν επικίνδυνος. Δεν αποκλείεται το ολιγάριθμο σώμα των ομοίων μετά την απώλεια της ηγεμονίας και της Μεσσηνίας αισθανόμενο απειλούμενο να πήρε ορισμένα κατασταλτικά μέτρα, προκειμένου να συγκρατήσει τη δυσαρέσκεια όχι μόνο των ειλώτων (στους οποίους τελικά δεν υλοποίησε τα υποσχόμενα) αλλά και πολλών Σπαρτιατών, οι οποίοι λόγω της απώλειας των κλήρων τους στη Μεσσηνία είχαν χάσει τα πολιτικά τους δικαιώματα και τα προνόμια που απέρρεαν από αυτά. Να σημειωθεί επίσης ότι την περίοδο αυτή δεν υπάρχει πλέον η Σπαρτιατική εκπαίδευση, τουλάχιστον όχι με τα γνώριμά της χαρακτηριστικά.
Επομένως δεν πρέπει να συγχέεται η κρυπτεία ως παιδαγωγικό μέσο με την κρυπτεία ως φόνο ειλώτων, ούτε πρέπει να της αποδίδονται μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτές που οι ίδιοι οι αρχαίοι της απέδιδαν. Άλλωστε ο τρόπος που αντιμετωπίζεται η κρυπτεία αυτή καθαυτή στην ουσία δεν εξαρτάται από αυτή καθαυτή την πρακτική αλλά από τον τρόπο που ο καθένας ερμηνεύει το καθεστώς της ειλωτείας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμμετοχή των ειλώτων στον πόλεμο. Ήδη από τον Β΄ Μεσσηνιακό Πόλεμο. Όπως πληροφορεί ο Παυσανίας, οι Σπαρτιάτες τους χρησιμοποιούσαν στις μάχες. Την Κλασσική εποχή συμμετέχουν στο ναυτικό ως κωπηλάτες και στον στρατό ως οπλίτες. Σημαντική είναι η συμμετοχή τους στη μάχη των Πλαταιών ως μάχιμοι, συμμετοχή η οποία από τα μέσα του 5ου αιώνα και έπειτα, συνεχώς αυξάνεται. Ιδιαίτερα κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου αλλά και αργότερα σε όλες τις μακρινές και μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις των Σπαρτιατών, οι είλωτες αποτελούσαν τον κύριο όγκο του στρατεύματος. Υπάρχει αναφορά του Ξενοφώντα σχετικά με την ενσωμάτωση 6000 ειλώτων στον στρατό μετά την μάχη στα Λεύκτρα. Εξίσου σημαντική είναι η παροχή γης αλλά και πολιτικών δικαιωμάτων σε όσους είλωτες (για παράδειγμα Βρασίδιοι) πρόσφεραν σημαντικές υπηρεσίες στην πόλη. Η εθελοντική λοιπόν προσφορά χιλιάδων ειλώτων να πολεμήσουν στο πλευρό των Σπαρτιατών και μάλιστα σε δύσκολες περιόδους (Πελοποννησιακός Πόλεμος, ήττα από τους Θηβαίους) και όταν το σώμα των ομοίων είχε μειωθεί είναι στοιχείο που συνθέτει την εικόνα μιας λιγότερο τεταμένης και εχθρικής σχέσης μεταξύ τους.
η κρυπτεια δεν ηταν μια κατασταση κατα την οποια οι νεαροι σπαρτιατες περιφεροντουσαν στην Λακωνια και σκοτωναν οποιον ειλωτα γουσταραν…
κατα την δειαρκεια της κρυπτειας οι νεοι σπαρτιατες, που ηδη ειχαν εκπαιδευτει σε πολλα και ειχαν σκληραγωγηθει, ειχαν το δικαιωμα να σκοτωσουν οποιον ειλωτα (η μη) πιστευαν οι ανωτεροι τους , οτι ηταν προδοτης ή πολιτικα επικυνδινος…
επισης, την δολοφονια επρεπε να την κανουν κρυφα. οχι φανερα. οχι για να μη τους "μαλωσει" κανεις, αλλα γιατι οπως και στις κλοπες που διεπραταν, η μυστικοτητα και η αποτελεσματικοτητα ηταν κομματι μιας εκπαιδευσης ομοιας με των σημερινων ειδικων δυναμεων.
ειναι γνωστο εξαλλου οτι αν καποιος σπαρτιατης εκλεβε , τον επαινουσαν (οχι γιατι ηταν κλεφτες, αλλα για τις ικανοτητες του) ενω αν τον επιαναν, τοτε οι εκπαιδευτες του τον τιμωρουσνα σκληρα. οχι γιατι ηταν υποκριτες, αλλα γιατι ειχε αποτυχει να μην εκτεθει και πιαστει.
ολη η ζωη των σταρτιατων ηταν μια στρατιωτικη ασκηση!!!
και αν θες να το παμε και ενα βημα παραπερα για την Σπαρτη, ειναι μυθος οτι πεταγαν τα παιδια στον καιαδα. στον καιαδα πετουσαν-εκτελουσαν, τους προδοτες. τα παιδια που δεν ηταν υγειη και ικανα να γινουν ομιοι τα αφηναν εξω απο την πολη, διπλα σε στανες βοσκων, για να τα περισυλεξουν. αν ο βοσκος δεν ηθελε να το μαζεψει το παιδι, ηταν στην κριση του.
οσο για τους ειλωτες, απο οσο γνωριζω εγω, δεν χρησιμοποιηθηκαν ποτε ως οπλιτες , αλλα ως βοηθητικοι (δλδ κουβαλουσαν τα οπλα) και περιστασιακα καποιοι πολεμησαν ως βοηθητικοι και ταυτοχρονα και "ψιλοι". οχι βεβαια με την εκπαιδευση ενος πραγματικου "ψιλου" ή πελταστη.
Οι Σπαρτιατες καθως και οι αργυρασπιδες του Μεγα Αλεξανδρου, ηταν οι πρωτες ειδικες δυναμεις της αρχαιοτητας. υπηρξαν φυσικα και αλλα σωματα "ελιτ" οπως ο ιερος λοχος. αλλα με τις σημερινες ειδικες δυναμεις αλλα και τον τροπο που αυτες λειτουργουν, μονο οι σπαρτιατες και οι αργυρασπιδες μπορουν να παρομοιαστουν