Το θέμα της κορώνειας δεν είναι σημερινό, τουλάχιστον μια 10ετία προβληματίζει τους τοπικούς φορείς χωρίς τελικά να έχουν καταλήξει σε κάποια συγκεκριμένη δέσμη μέτρων, αλλά να αναλώνονται σε συλλογή ιδεών και λύσεων για την αντιμετώπιση της κατάστασης
Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος τον Φλεβάρη του 2002 είχε εκδόσει σχετικό έγγραφο
Το έγγραφο – παρέμβαση του ΤΕΕ/ΤΚΜ στους αρμόδιους έχει ως ακολούθως:
“Το ΤΕΕ/ΤΚΜ επανέρχεται στο θέμα της λίμνης Κορώνειας, με δημόσια παρέμβαση, λόγω της συνεχιζόμενης υποβάθμισης του οικοσυστήματος της λίμνης, που δύο χρόνια μετά την έγκριση της α’ φάσης του master plan για την αποκατάστασή της, οδηγείται κυριολεκτικά σε εξαφάνιση.
Το ζήτημα απασχολεί την περιοχή διοικητικά, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά τα τελευταία 10 και πλέον χρόνια, γεγονός που δεν επιτρέπει σε κανέναν από τους εμπλεκόμενους φορείς να δηλώσει άγνοια, αναρμοδιότητα και να αποποιηθεί την ευθύνη για την εξέλιξή του.
Η αιτία της καταστροφικής υποβάθμισης είναι προφανής: το αναπτυξιακό – οικονομικό μοντέλο που ακολουθήθηκε στην περιοχή εξάντλησε τους φυσικούς πόρους και τις δυνατότητες αυτοσυντήρησης του οικοσυστήματος, οδηγώντας το σε ασφυξία. Το μοντέλο αυτό συνεχίζει να συντηρείται – ενίοτε και να ενισχύεται – με τις επιλογές ή την ανοχή της κεντρικής διοίκησης, της αυτοδιοίκησης, των πολιτών και των φορέων.
Η βροχή εξαγγελιών για την προστασία της λίμνης δεν έφερε το αποτέλεσμα που θα είχε αυτό καθαυτό το καιρικό φαινόμενο. Συχνά οι εξαγγελίες αυτές και τα σχέδια δράσης που τις συνοδεύουν, έθεταν υπεραισιόδοξους στόχους.
Η ίδια υπεραισιοδοξία διέκρινε και το master plan αποκατάστασης της λίμνης που διεκδίκησε και υλοποιεί η ΝΑΘ, το οποίο όμως αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία ανάκαμψης του οικοσυστήματος καθώς:
– Τα μέτρα προστασίας της ποιότητας του νερού της λίμνης (διαχείριση αστικών και βιομηχανικών λυμάτων) είναι πολύ σημαντικά και αναπόσπαστα τμήματα μιας ολοκληρωμένης παρέμβασης.
– Το ίδιο ισχύει και για τα μέτρα παρακολούθησης του υδατικού και περιβαλλοντικού αποθέματος.
– Τα τεχνικά έργα που αφορούν στη μεταφορά και αξιοποίηση υδατικών ποσοτήτων θα ενισχύσουν βραχυπρόθεσμα το υδατικό ισοζύγιο της λεκάνης, αλλά δεν θα λύσουν το πρόβλημα εάν δεν προηγηθεί η ορθολογική διαχείριση, πρακτικά η μείωση της κατανάλωσης νερού. ’λλωστε τα υδραυλικά έργα ενίσχυσης του υδατικού δυναμικού, εφόσον εξασφαλιστεί χρηματοδότηση για την ολοκλήρωσή τους, θα αποδώσουν μετά από 3-5 χρόνια, οπότε η προς διάσωση λίμνη πλέον δεν θα υφίσταται. Ιδιαίτερα καθυστέρηση προβλέπεται για το έργο μεταφοράς νερού από τον Αλιάκμονα, που απαιτεί και εκπόνηση οριστικής μελέτης.
Όπως επανειλημμένα έχει διακηρύξει το ΤΕΕ/ΤΚΜ για θέματα περιβάλλοντος, οι τεχνικές λύσεις υπάρχουν. Αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η πολιτική βούληση που θα δημιουργήσει το θεσμικό υπόβαθρο για να έχουν αποτελέσματα οι τεχνικές παρεμβάσεις. Στην περίπτωση της λίμνης Κορώνειας κάθε προσπάθεια αποκατάστασης ή συντήρησής της θα είναι αναποτελεσματική εφόσον συνεχίζονται:
� Η απουσία πολιτικής προστασίας του υγροβιότοπου, ενός από τους δέκα στην Ελλάδα που προστατεύονται από τη συνθήκη Ramsar. Το σχετικό ΠΔ καθορισμού χρήσεων και η περιβαλλοντική πολιτική υποστήριξής του – αρμοδιότητες ΥΠΕΧΩΔΕ – καθυστερεί, όπως και για τη συντριπτική πλειοψηφία αντιστοίχων περιπτώσεων.
� Η αναντιστοιχία εξαγγελιών και πράξεων στην αγροτική πολιτική. Το Υπουργείο Γεωργίας εξήγγειλε πριν τέσσερα χρόνια σχέδιο αγροπεριβαλλοντικής παρέμβασης στη λεκάνη και τη διάθεση 4,5 δισ. για την εφαρμογή του. Η παρέμβαση αυτή βρίσκεται ακόμα σε επίπεδο θεσμικής κατοχύρωσης, διαθέτει περιορισμένους και δύσκολα απορροφήσιμους οικονομικούς πόρους, ενώ πλέον κρίνεται και από τη ΝΑΘ ως ανεπαρκής. Ταυτόχρονα, συνεχίζονται οι επιδοτήσεις και ενισχύσεις υδροβόρων αρδευτικών συστημάτων και καλλιεργειών (όπως το καλαμπόκι που η καλλιέργεια του αυξήθηκε κατά 113% από το 1995-2000) με αποτέλεσμα τη συνολική αύξηση των αρδευτικών καταναλώσεων στην ευρύτερη λεκάνη κατά 18%.
� Η έλλειψη πολιτικής και σχεδιασμού ολοκληρωμένης διαχείρισης υδατικών πόρων, η μη εφαρμογή του Ν. 139/87, η απουσία φορέα διαχείρισης υδρογεωλογικής λεκάνης.
� Η αδυναμία λήψης μέτρων για τον έλεγχο του περιβάλλοντος και κυρίως περιφρούρησής των, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις παράνομες γεωτρήσεις και στην απόρριψη μη πλήρως επεξεργασμένων αστικών και βιομηχανικών λυμάτων. Αυτή η διαπιστωμένη αδυναμία διοίκησης και αυτοδιοίκησης καθιστά επισφαλή και τη συντήρηση και αξιοποίηση των μηχανισμών που το Master Plan θα εγκαταστήσει.
� Η συνεχιζόμενη, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, αδειοδότηση γεωτρήσεων στην λεκάνη από τις νομαρχιακές, περιφερειακές και κεντρικές υπηρεσίες.
� Τέλος, η αδιέξοδη στάση πολιτών – παραγωγών και εξουσίας. Oι απαιτήσεις των μεν για επιδοτήσεις και νερό και η προθυμία της δε να τα εξασφαλίσει, προσβλέποντας σε βραχυπρόθεσμα πολιτικά οφέλη, συντηρούν το γνωστό μοντέλο “ανάπτυξης” παρά τις γνωστές πλέον καταστροφικές του συνέπειες.
Δέσμη μέτρων
Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, την είσοδο της χώρας στην προγραμματική περίοδο του Γ’ ΚΠΣ και το ρόλο που αναλαμβάνει να παίξει η Θεσσαλονίκη στα Βαλκάνια, στόχο αδύνατο να πραγματωθεί όταν το περιβαλλοντικό υπόβαθρο της πόλης και της άμεσης περιοχής της καταρρέει, το ΤΕΕ/ΤΚΜ προτείνει τα εξής άμεσα μέτρα παρεμβάσεων για τη σωτηρία της λίμνης Κορώνειας και την αξιοποίηση του έργου του master plan:
1. Αναγνώριση της εθνικής σημασίας του προβλήματος που απαιτεί βασικό προσανατολισμό παρεμβάσεων από την πλευρά της κυβέρνησης. Το θέμα να τεθεί υπόψη του Πρωθυπουργού και να ζητηθεί να ηγηθούν των προσπαθειών με συγκεκριμένες ευθύνες ο Υπουργός Μακεδονίας Θράκης και ο νέος Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
2. Εφαρμογή προγράμματος εξοικονόμησης νερού στον γεωργικό τομέα, πριν την εκκίνηση οποιουδήποτε υδραυλικού έργου ενίσχυσης της λεκάνης:
– ’μεση εφαρμογή του Αγροπεριβαλλοντικού προγράμματος του Υπουργείου Γεωργίας, με ενσωμάτωση των προτάσεων της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, για εξοικονόμηση νερού από τις αρδεύσεις της τάξης των 18 εκ. κυβικών μέτρων το χρόνο και εξισορρόπηση της απώλειας γεωργικού εισοδήματος με επιδότηση, ως βραχυπρόθεσμο μέσο.
– Προώθηση από τη ΝΑΘ και το Υπ. Γεωργίας διαρθρωτικών αλλαγών μονιμότερου χαρακτήρα στις καλλιέργειες, με βασικό χαρακτηριστικό την εφάπαξ χρηματοδότηση για την αλλαγή αρδευτικών μεθόδων, τον εκσυγχρονισμό και την αναδιάρθρωση καλλιεργειών, με στόχο τη βιωσιμότητα των αγροτικών νοικοκυριών της περιοχής. Το Υπουργείο Γεωργίας πρέπει, εκτός από την διασφάλιση των απαραίτητων πόρων, να προχωρήσει στην επίλυση των διαδικαστικών θεμάτων που καθιστούν μέχρι σήμερα αδύνατη την εφαρμογή των μέτρων.
3. Έκδοση του Π.Δ. για τις προστατευόμενες περιοχές της λεκάνης, με συγκεκριμένες επιτρεπόμενες χρήσεις στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, με ταυτόχρονη ανάληψη πρωτοβουλίας από το ΥΠΕΧΩΔΕ και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (Ε.Π. ΠΕΡ., Π.Ε.Π.) για την κάλυψη των αναγκών σε επενδύσεις έργων συμπληρωματικού εισοδήματος καθώς και έργων προστασίας περιβάλλοντος (άμεση προτεραιότητα για το ΤΕΕ/ΤΚΜ έχει η υλοποίηση του έργου επεξεργασίας του ιζήματος της Κορώνειας).
4. Λειτουργία φορέα διαχείρισης της υδρολογικής λεκάνης σε συνεργασία της ΝΑΘ και της ΠΚΜ.
– Διακοπή όλων των αντλήσεων χωρίς άδεια.
– Εφαρμογή περιοριστικών απαγορευτικών μέτρων για νέες γεωτρήσεις στο σύνολο της λεκάνης.
– ’μεση τοποθέτηση υδρομέτρων στο σύνολο των νόμιμων γεωτρήσεων της λεκάνης με ευθύνη των μεγάλων παραγωγών.
– Έκδοση αδειών μόνο για έργα συλλογικών υδρευτικών δικτύων.
– Έλεγχος και επιβολή μέτρων για την απόρριψη αστικών και βιομηχανικών λυμάτων με υπέρβαση των ορίων της Νομαρχιακής απόφασης.
5. Αξιοποίηση του μέτρου της μετεγκατάστασης επιχειρήσεων με στόχο τον έλεγχο αλλά και την προσφορά κοινόχρηστων υπηρεσιών (π.χ. τα κοινά δίκτυα αποβλήτων και η κοινή μονάδα). Αξιοποίηση του υφιστάμενου χωροταξικού σχεδιασμού στην περιοχή του Λαγκαδά.
6. Υποστήριξη και προώθηση των έργων της Β και Γ Φάσης του Master plan και από την κεντρική διοίκηση, με συγκεκριμένες πολιτικές πρωτοβουλίες υποστήριξης από το ΥΠΕΘO και το ΥΜΑΘ.
7. Oυσιαστική παρακολούθηση της υλοποίησης των έργων και των υδρολογικών παραμέτρων του οικοσυστήματος. Προσαρμογή του σχεδίου στα νέα δεδομένα. Επέκταση των ευθυνών της επιτροπής διαχείρισης – παρακολούθησης πέρα από την παρακολούθηση των τεχνικών έργων και στην σχέση έργων – αποτελεσμάτων – παραμέτρων οικοσυστήματος.
Προφανώς τα προτεινόμενα μέτρα αποτελούν ένα πλαίσιο παρεμβάσεων και η αποσπασματική προώθηση κάποιων από αυτά δεν θα οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα που είναι η συντήρηση της λίμνης. Η υλοποίησή τους μπορεί να γίνει στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης υδατικών πόρων όπως αυτή προβλέπεται από την οδηγία πλαίσιο της ΕΕ για το νερό (60/2000), οδηγία που πρέπει να ενσωματωθεί το συντομότερο στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο.
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ είχε θέσει τα περισσότερα από αυτά τα θέματα, το 1998 σε υπόμνημά του προς τους Υπουργούς Εθνικής Oικονομίας ΠΕΧΩΔΕ, Γεωργίας, ΥΜΑΘ, τον Γ. Γραμματέα της ΠΚΜ και τον Νομάρχη Θεσσαλονίκης, σχετικό με τη μελέτη του master plan. Βεβαίως δεν επιχαίρει για την επιβεβαίωση κάποιων από τις τότε δυσμενείς προβλέψεις. Ωστόσο υπάρχουν ευθύνες και το ζητούμενο δεν είναι να αποδοθούν αλλά να αναληφθούν από τους αρμόδιους για να επιβιώσει το οικοσύστημα και ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη ζωή της πόλης, της περιοχής, των νυν και των επερχόμενων.”
Τελικά οι αρμόδιοι είχαν καταλάβει ότι το σύστημα της λίμνης θα κατέρρεε γι’ αυτό και τον Αυγουστο του 2004 πιέζουν για χρηματοδότηση υποβάλοντας “Σχέδιο αποκατάστασης και αίτηση συνδρομής στο ταμείο συνοχής” όπως φαίνεται στο ακόλουθο δελτίο, αλλά μάλλον όλοι άργησαν, το οικοσύστημα της λίμνης κατέρρευσε
“Για το έργο της αναθεώρησης του γενικού Σχεδίου Αποκατάστασης της Λίμνης Κορώνεια , καθώς και τη σύνταξη της αίτησης Συνδρομής για το Tαμείο Συνοχής ενημερώθηκαν και αποφάσισαν ο Νομάρχης Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Ψωμιάδης και το Νομαρχιακό Συμβούλιο στη διάρκεια της σημερινής συνεδρίασης του Συμβουλίου.
Ειδικότερα αποφασίστηκαν τα εξής:
1. Το παρόν σχέδιο είναι βασισμένο στις δεσμεύσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης έναντι Διεθνών Οργανισμών Αποφάσεων και διατήρησε μόνο εκείνα τα στοιχεία από το προηγούμενο που ήταν σύμφωνα με το πλαίσιο και αναμόρφωσε συμπεριέλαβε νέα στοιχεία ώστε να συνάδουν στο πνεύμα αυτό.
2. Η Ν.Α.Θ. είναι έτοιμη να υποβάλλει ένα υποδειγματικό σχέδιο αποκατάστασης για τη λίμνη Κορώνεια βασισμένο στις πιο σύγχρονες και διεθνώς αναγνωρισμένες επιστημονικές αρχές που ολοκλήρωσαν επιστήμονες από τη Ν.Α.Θ., το Α.Π.Θ., το ΕΘΙΑΓΕ και την περιβαλλοντική εταιρεία ΟΜΙΚΡΟΝ σε διάστημα πέντε (5) μηνών και με το ελάχιστο οικονομικό κόστος των 150.000 ΕΥΡΩ.
3. Ο κύριος Tόμας Κρίσμαν, ως αρμόδιος εμπειρογνώμονας για την αξιολόγηση του αναθεωρημένου σχεδίου, μας επιβεβαιώνει ανεπιφύλακτα για την ορθολογικότητα της προσέγγισης του σχεδίου Αποκατάστασης της λίμνης. Η συμμετοχή του εμπειρογνώμονα διεθνούς κύρους, ήταν απαίτηση του θεσμικού πλαισίου της Ε.Ε. για την αποδοχή και έγκριση της αίτησης.
4. Με την παρούσα Αίτηση Συνδρομής, η Ν.Α.Θ. διεκδικεί όχι μόνο 55.000.000 ΕΥΡΩ, που αρχικά είχαν προβλεφθεί για την Κορώνεια, αλλά έχει προσυμφωνηθεί το ποσό των 70.000.000 ΕΥΡΩ έως το 2008 και άλλα 80.000.000 ΕΥΡΩ από το Δ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.
5. Η Κεντρική Διοίκηση είναι πλήρως ενήμερη και έτοιμη να προωθήσει και να υποστηρίξει σε άριστη συνεργασία με τη Ν.Α.Θ. την υλοποίηση των προτεινόμενων έργων έως το 2008 σε πρώτη φάση και στη συνέχεια να αντληθούν πόροι από το Δ Κ.Π.Σ.
6. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού είναι σε πλήρη εγρήγορση και συνεργασία στην αντιμετώπιση του μεγάλου περιβαλλοντικού προβλήματος της περιοχής.
7. Πρωταρχικός μας στόχος και σκοπός με την υλοποίηση πλέον όλων των παρεμβάσεων στη λίμνη Κορώνεια είναι η στήριξη του αγροτικού πληθυσμού της περιοχής. Η Γεωργία θα λάβει τη μεγαλύτερη δυνατή τεχνική και οικονομική στήριξη για να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος της περιοχής και την εφαρμογή καλών πρακτικών στην παραγωγή σε συνδυασμό με το αγροτοπεριβαλλοντικό πρόγραμμα του Υπουργείου Γεωργίας.
8. Επίσης, έγιναν πολλές επαφές με εκπροσώπους των βιομηχανιών που λειτουργούν στην περιοχή, οι οποίες απασχολούν σημαντικό ενεργό πληθυσμό και στηρίζουν την τοπική οικονομία. Γίνεται προσπάθεια σε συνεννόηση με το αρμόδιο Υπουργείο Ανάπτυξης, ώστε αναγκαίες τεχνικές παρεμβάσεις να τύχουν ευνοϊκής μεταχείρισης και να υπάρξουν οι απαιτούμενες χρηματοδοτήσεις.
9. Το όλο πρόγραμμα αποκατάστασης συνάδει απόλυτα και με το θέμα που η Θεσσαλονίκη προβάλλει στο πλαίσιο διεκδίκησης της ΕΧΡΟ 2008 «ΜΗΤΕΡΑ ΓΗ» που στοχεύει στην ανάδειξη της σημασίας του περιβάλλοντος στην καθημερινή μας λειτουργία.
Όπως τόνισε ο Νομάρχης Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Ψωμιάδης «το έργο της Αποκατάστασης της λίμνης πρέπει να διεγείρει τη βασική συναίσθηση καθήκοντος του κάθε πολίτη της ευρύτερης περιοχής, να ζει καθημερινά και συνειδητοποιημένα για την απόλυτη σχέση μεταξύ της δικής του υγείας και επιβίωσης με αυτή του περιβάλλοντος και της λίμνης. Πιστεύουμε ότι όλα θα πάνε καλά και ότι με την αρχή του νέου έτους 2005 θα αρχίσει η Β Φάση Υλοποίησης μιας σειράς έργων πνοής για την ευρύτερη περιοχή της Μυγδονίας, ώστε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για τη συνέχεια, μέσα από το Δ΄ Κ.Π.Σ.».
