Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει δικαστική διαδικασία κατά της Ελλάδας σε δύο υποθέσεις στις οποίες παραβιάζονται οι κοινοτικοί κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος. Οι υποθέσεις αυτές αφορούν τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων και τη διατήρηση των πτηνών. Η Επιτροπή παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) για την παράλειψή της να θεσπίσει και να εφαρμόσει την κατάλληλη νομοθεσία για την επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων, καθώς και για μια άλλη παράλειψη, ότι δεν έχει ενσωματώσει πλήρως στην ελληνική νομοθεσία τη νομοθεσία της Ε.Ε. για την προστασία των άγριων πτηνών. Μια άλλη υπόθεση που αφορά την επεξεργασία ιλύος καθαρισμού λυμάτων τίθεται στο αρχείο.
Διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων
Η Επιτροπή παραπέμπει την Ελλάδα στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) για την εκ μέρους της διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων, που αποτελεί προβληματικό τομέα στην Ελλάδα. Η Ελλάδα δεν έχει εγκρίνει κατάλληλο σχέδιο διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων και ανέχεται την ανεξέλεγκτη διάθεση των περισσότερων από τα παραγόμενα επικίνδυνα απόβλητα, παραβιάζοντας διάφορες βασικές απαιτήσεις της οδηγίας πλαισίου για τα απόβλητα[1]. Η οδηγία αυτή αποτελεί τον κεντρικό άξονα της κοινοτικής νομοθεσίας που αποσκοπεί στην εξασφάλιση της ορθής από περιβαλλοντική άποψη διαχείρισης των αποβλήτων στα κράτη μέλη.
Η Ελλάδα, μετά τη λήψη τελικής προειδοποίησης τον Δεκέμβριο 2005, τροποποίησε το νομικό της πλαίσιο για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων και ενέκρινε νέο σχέδιο διαχείρισης, το οποίο διαβιβάστηκε στην Επιτροπή τον Μάρτιο 2007. Παρά την έγκριση του εν λόγω σχεδίου, η χώρα ακόμη δεν έχει συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της.
Η Επιτροπή θεωρεί ότι το σχέδιο είναι υπερβολικά γενικόλογο και δεν προβλέπει μια ορθολογικά συγκροτημένη στρατηγική για τη διαχείριση των αποβλήτων. Η Επιτροπή είναι της άποψης ότι το σχέδιο διαχείρισης που εγκρίθηκε δεν είναι αρκούντως επακριβές, ιδίως όσον αφορά τον προσδιορισμό κατάλληλων χώρων διάθεσης, και ότι ο κατάλογος των επικίνδυνων αποβλήτων δεν είναι ακόμη οριστικός για όλες τις κατηγορίες. Χιλιάδες τόνοι αποβλήτων αποθηκεύονται «προσωρινά», εν αναμονή της διάθεσης ή της ανάκτησής τους. Η Ελλάδα έχει παραδεχθεί ότι 600.000 τόνοι επικίνδυνων αποβλήτων έχουν αποθηκευθεί σε χώρους, οι οποίοι θεωρούνται από τις ελληνικές αρχές ως «καταρχήν ρυπασμένοι».
Ενώ οι ελληνικές αρχές έχουν αναγνωρίσει την ύπαρξη του προβλήματος και έχουν δεσμευθεί για τη λύση του, το σχέδιο διαχείρισης που εγκρίθηκε δεν θα εξασφαλίσει την επίλυση του προβλήματος. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ).
Προστασία των πτηνών
Σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία για την προστασία και διατήρηση των αγρίων πτηνών (οδηγία για τα πτηνά)[2], τα κράτη μέλη οφείλουν να ορίσουν ζώνες ειδικής προστασίας (ΖΕΠ) για τα πτηνά που καλύπτονται από την οδηγία. Ερμηνεύοντας τη διάταξη αυτή, το ΔΕΚ έχει αποφανθεί ότι τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να απονέμουν στις ΖΕΠ που έχουν ορίσει κατάλληλο νομικό καθεστώς προστασίας, ικανό να επιτύχει τους στόχους διατήρησης των συγκεκριμένων ειδών και ενδιαιτημάτων.
Μελέτες ως προς τη συμμόρφωση αποκάλυψαν ότι η Ελλάδα δεν μετέφερε ορθά στο εσωτερικό δίκαιο την οδηγία για τα πτηνά. Επομένως, κινήθηκε η διαδικασία παράβασης τον Απρίλιο 2006. Οι ελληνικές αρχές στη συνέχεια εξέδωσαν νέα νομοθεσία σχετικά με το κυνήγι, αλλά παρέλειψαν να εκδώσουν νομοθεσία για τις υπόλοιπες σχετικές διατάξεις. Τον Ιούλιο 2007 εστάλη τελική έγγραφη προειδοποίηση, αλλά καθώς οι ελληνικές αρχές δεν απάντησαν, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την υπόθεση στο ΔΕΚ.
Εκκρεμεί επίσης χωριστή υπόθεση, η οποία αφορά την παράλειψη της Ελλάδας να μεταφέρει ορθά στο εσωτερικό δίκαιο την οδηγία για τα ενδιαιτήματα.
Στο αρχείο η υπόθεση για την επεξεργασία της ιλύος καθαρισμού λυμάτων
Σε μια υπόθεση που αφορά την επεξεργασία της ιλύος καθαρισμού που παράγεται από το σταθμό επεξεργασίας λυμάτων της Ψυττάλειας και είχε κινηθεί το 2002, μετά τη θέση σε λειτουργία μιας νέας μονάδας ξήρανσης της ιλύος καθαρισμού για την αντιμετώπιση του προβλήματος, η Επιτροπή αποφάσισε να διακόψει τη διαδικασία παράβασης.
Η λυματολάσπη που παράγεται στην Ψυτάλλεια (έως και 800 τόνοι καθημερινά) αποθηκεύεται προσωρινά στην Ψυτάλλεια (παλαιότερα οδηγούνταν στα Άνω Λιόσια). Αυτή η διαδικασία διάθεσης της λυματολάσπης παρουσιάζει κινδύνους για την υγεία και το περιβάλλον και αντίκειται στην κοινοτική νομοθεσία (οδηγίες 75/442/ΕΟΚ για τα απόβλητα και 91/271/ΕΟΚ για τα αστικά λύματα). Η Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασία παραβίασης. Το εργοστάσιο ξήρανσης (συγχρηματοδοτήθηκε) έχει ξεκινήσει τη δοκιμαστική του λειτουργία από τον Ιούνιο 2007 και λειτουργεί από τις 26/9/2007. Η υπόθεση προτείνεται να τεθεί στο αρχείο.
Δικαστική διαδικασία
Το άρθρο 226 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να προσφεύγει στο Δικαστήριο κατά των κρατών μελών που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους.
Όταν η Επιτροπή θεωρεί ότι ενδέχεται να στοιχειοθετείται παράβαση των διατάξεων του δικαίου της ΕΕ, που δικαιολογεί την κίνηση διαδικασίας επί παραβάσει, απευθύνει “επίσημη προειδοποιητική επιστολή” (πρώτη έγγραφη προειδοποίηση) στο εμπλεκόμενο κράτος μέλος, με την οποία το καλεί να της υποβάλει τις παρατηρήσεις του εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως δίμηνης.
Με βάση την απάντηση – ή ελλείψει απαντήσεως – του εμπλεκόμενου κράτους μέλους, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει να του απευθύνει “αιτιολογημένη γνώμη” (τελική έγγραφη προειδοποίηση). Σε αυτήν αναπτύσσονται σαφώς και ρητά οι λόγοι για τους οποίους η Επιτροπή θεωρεί ότι έχει σημειωθεί εν προκειμένω παράβαση του δικαίου της ΕΕ και καλεί το κράτος μέλος να συμμορφωθεί εντός ορισμένης προθεσμίας, συνήθως δίμηνης.
Σε περίπτωση που το κράτος μέλος δεν συμμορφωθεί με την αιτιολογημένη γνώμη, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει την παραπομπή της υπόθεσης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εάν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θεωρήσει ότι όντως υπήρξε παράβαση των διατάξεων της Συνθήκης, το κράτος μέλος που ευθύνεται για την παράβαση υποχρεούται να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθεί προς τις εν λόγω διατάξεις.
Το άρθρο 228 της Συνθήκης εξουσιοδοτεί την Επιτροπή να λαμβάνει μέτρα κατά κράτους μέλους που δεν συμμορφώνεται με προηγούμενη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Το άρθρο αυτό εξουσιοδοτεί επίσης την Επιτροπή να αιτείται από το Δικαστήριο την επιβολή χρηματικού προστίμου στο εμπλεκόμενο κράτος μέλος.
