Η χρήση μολύβδινων σκαγιών στο κυνήγι των υδροβίων κατατάσσεται ως τρίτο στη σειρά αίτιο απωλειών παπιών και χηνών, μετά τη συρρίκνωση των υγροτόπων και το κυνήγι(C. Tavecchia, et al.,2001).
Ήδη από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα σε έρευνες που έγιναν στις Η.Π.Α(Bellrose,1959), είχε διαπιστωθεί η μόλυνση από τα μολύβδινα σκάγια στις πάπιες και υποστηρίχθηκε ότι το 2-5% του πληθυσμού των χηνοπαπιών της βορείου Αμερικής πέθαιναν από μολυβδίαση.
Η κατάποση των σκαγιών γίνεται στη προσπάθεια των πουλιών να συλλέξουν τη τροφή τους από το πυθμένα, σε περιοχές που γίνεται εντατικό κυνήγι και υπάρχει αντίστοιχα σχετικά μεγάλη συσσώρευση σκαγιών στο πυθμένα.
Του Πέτρου Πλατή
Δασοπόνου – Θηραματοπόνου
Υπάρχει πληθώρα δημοσιευμένων ερευνών που αναφέρεται στο συγκεκριμένο θέμα και έχουν διατυπωθεί ποικίλες απόψεις για το μέγεθος, το βαθμό και την έκταση του προβλήματος σε σχέση με τις επιρροές στην υγεία και τον πληθυσμό των υδροβίων.
Παρόλο τις αποκλίσεις μεταξύ των πορισμάτων των ερευνητών, είναι κοινός τόπος πως το πρόβλημα υφίσταται και χρήζει λύσης.
Σύμφωνα με τους Sanderson και Bellrose (1986), οι πάπιες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στη μόλυνση από μόλυβδο, λόγω της συνήθειάς τους να καταπίνουν τα σκάγια όπως καταπίνουν τη χονδρή άμμο που τα βοηθά στη πέψη, καθώς και λόγω της διατροφικής τους συνήθειας με κόκκους σιτηρών και σπόρους άγριων φυτών που είναι πλούσιοι σε υδατάνθρακες και φτωχοί σε πρωτεΐνες, ασβέστιο και φωσφόρο, που έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η απορρόφηση του μολύβδου από το αίμα.
Έχει βρεθεί ότι τα μολύβδινα σκάγια διαλύονται στο στομάχι και απορροφούνται πλήρως από το αίμα σε διάστημα τριών εβδομάδων στο 90% των υδροβίων πουλιών.
Σε σχέση με το όριο επικινδυνότητας της συγκέντρωσης μολύβδου στο αίμα, οι απόψεις των επιστημόνων διαφέρουν αισθητά μεταξύ τους, αλλά φαίνεται πως πάνω από 60 mg/dl θεωρείται επικίνδυνη περιεκτικότητα για την υγεία των παπιών.
Αν και υπάρχουν αρκετές αναφορές για συμπτώματα μολυβδίασης και θανάτου εξ αιτίας της σε παπιά, ελάχιστες πληροφορίες υπάρχουν σχετικά με το επίπεδο μολυβδίασης στο αίμα και τα κλινικά συμπτώματα.
Σε έρευνα που έγινε το 1995 στην Ιταλία (E.Tirelli et al.) και αφορούσε τη διερεύνηση της μολυβδίασης σε πρασινοκέφαλες πάπιες, διαπιστώθηκε ότι το 35% αυτών, βάσει των αναλύσεων, είχαν υποστεί μόλυνση από μόλυβδο.
Η μόλυνση αυτή όμως, οφειλόταν και σε ένα μεγάλο βαθμό στη μόλυνση με μόλυβδο που προέρχονταν στο περιβάλλον(ποταμός) από βιομηχανικά κατάλοιπα.
Στην ίδια έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι πρασινοκέφαλες (συλλήφθηκαν δαχτυλιώθηκαν και επαναελευθερώθηκαν) δεν εμφάνιζαν συμπτώματα στην υγεία τους από μολυβδίαση.
Ο Church et al. 1993, υποστηρίζει πως τα ερυθρά αιμοσφαίρια παράγουν metallothionein και πρωτεΐνες, που μπορούν και υποχρεώνουν το μόλυβδο να αποχωριστεί σε μη βιοδιασπάσιμη μορφή, παράγοντας έτσι μια οργανική άμυνα εναντίον της τοξικότητας του μολύβδου.
Οι ερευνητές σημειώνουν πως οι θάνατοι σε μικρούς αριθμούς, που μπορεί να γίνονται μέρα με τη μέρα σε πάπιες λόγω της μολυβδίασης, δεν γίνονται εύκολα αντιληπτοί, λόγω της άμεσης επίδρασης των αρπακτικών πουλιών και των πτωματοφάγων ζώων και τονίζουν επιπλέον ότι οι επηρεασμένες από τη μολυβδίαση πάπιες γίνονται ευκολότερα θύματα των κυνηγών και δείχνουν μειωμένη αντοχή στις διάφορες ασθένειες και στους φυσικούς άρπαγες.
Παρατηρήθηκε επίσης, πως τα επίπεδα μολύβδου ήταν υψηλότερα στα αρσενικά άτομα από ότι στα θηλυκά. Το ίδιο είχε παρατηρήσει και ο Samuel (1992),ισχυριζόμενος πως οφειλόταν στις διαφορετικές τροφικές συνήθειες μεταξύ των φύλων και στη διαφορετική επιλογή ενδιαιτημάτων, ενώ ο Sanderson και ο Bellrose υποστήριξαν, πως αυτό συμβαίνει λόγω της απώλειας μολύβδου από τα οστά και το αίμα των θηλυκών ατόμων στην περίοδο της αναπαραγωγής και συγκεκριμένα κατά τη κατασκευή του κελύφους των αυγών.
Σε μια άλλη έρευνα που έγινε στη Γαλλία (G. Tavecchia et al.) κατά την οποία έγιναν δειγματοληψίες του επιπέδου του μολύβδου στο αίμα των παπιών, που συλλαμβάνονταν για δαχτυλίωση την περίοδο 1960-1971, διαπιστώθηκε πως υπήρχε μια αύξηση των επηρεασμένων από το μόλυβδο παπιών σε ποσοστό 5%, σε σχέση με προγενέστερες μετρήσεις.
Η έρευνα έγινε στον υγρότοπο του Camargue και συν τοις άλλοις, ανιχνευόταν με ακτίνες Χ η ύπαρξη σκαγιών στο μυϊκό ιστό των παπιών, προερχόμενων από τραυματισμούς στο κυνήγι, πριν επαναελευθερωθούνε τα παπιά.
Συνολικά ελέγχθηκαν 2740 ενήλικες πρασινοκέφαλες πάπιες. Τα περισσότερα σκάγια που βρέθηκαν σε στομάχι ήταν 50 και τα περισσότερα σε μυϊκό ιστό 9(από τραυματισμό).
Από αυτά τα δείγματα ποσοστό 68% δεν περιείχε μόλυβδο, 8% είχε μολυνθεί μέσω της κατάποσης, 20% είχαν σκάγια στο σώμα τους και 4% είχαν και τους δυο τύπους επιβάρυνσης με μόλυβδο.
Σύμφωνα με αυτό τον έλεγχο φάνηκε πως οι τραυματισμοί των πουλιών από σκάγια αυξήθηκαν από 19% που ήταν λίγο πριν τη δεκαετία του 1960, σε 29% στο τέλος της περιόδου της έρευνας.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των παπιών που υποκύπτουν αργότερα στα τραύματά τους ή που πέφτουν ευκολότερα θύματα των φυσικών αρπάγων.
Οι δυο αιτίες της μολυβδίασης(κατάποση-τραυματισμοί) από τα σκάγια, αθροιστικά μεγεθύνουν τις απώλειες, σε βαθμό που να επηρεάζουν αισθητά το δυναμικό του πληθυσμού τους και να ευθύνονται για σημαντική μείωση του συνολικού πληθυσμού τους, ιδίως στη κεντρική και νότια Ευρώπη (Cramp&Simmons 1977).
Ο Samuel εκτιμά ότι μείωση κατά 50% στην κατάποση μολύβδινων σκαγιών από τις πάπιες θα είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του μέσου όρου της ετήσιας ανάπτυξης των πληθυσμών των παπιών κατά 4-5%.
Τα παραπάνω συνηγορούν στην ανάγκη αποφυγής της χρήσης μολύβδινων σκαγιών και την εξεύρεση μη τοξικών υλικών για τη κατασκευή αυτών.
Ήδη στις ΗΠΑ, απαγορεύεται η χρήση μολύβδινων σκαγιών στο κυνήγι των υδροβίων εδώ και λίγα χρόνια, καθώς και σε ορισμένες Ευρωπαϊκές χώρες.
Η Ε.Ε έχει συντάξει οδηγία προς τα κράτη μέλη προκειμένου να εφαρμοστεί ενιαία πολιτική στο θέμα αυτό και να εναρμονιστούν με τα οριζόμενα της οδηγίας τα επόμενα χρόνια, όλα τα μέλη της ένωσης.
