http://www.agroforestry.gr/
Καλοκαίρι στο Θεσσαλικό κάμπο. Απομεσήμερο, λιοπύρι, ο αέρας λίβας και στον ορίζοντα ούτε ένα δέντρο. Ούτε μια σκιά για ανθρώπους και ζώα. Ηταν πάντα έτσι τα πράγματα στον μεγάλο κάμπο; Σίγουρα όχι. Οπως δεν ήταν έτσι σε κανένα κάμπο που υπέστη τους βάναυσους αναδασμούς.
Στα μέρη αυτά η αλλοίωση της σύστασης της χλωρίδας επηρρέασε αναπόφευκτα και την πανίδα των περιοχών, με αποτέλεσμα να εκγαταλήψουν τα ενδιαιτήματά τους θηράματα και άρπαγες.
To αγροδασικό δίκτυο είναι μια προσπάθεια των φίλων της φύσης και του τοπίου γενικότερα. Τα παραδοσιακά φυσικά τοπία της χώρας μας είναι μικτά, περιέχουν δηλαδή μια μεγάλη ποικιλία φυτών, ποωδών και ξυλωδών, σμιλεμένα με πολιτισμικά στοιχεία που ο άνθρωπος δημιούργησε κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης συμβίωσής του με το φυσικό περιβάλλον. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των τοπίων είναι το δέντρο, άγριο ή ήμερο, δασικό ή καλλιεργούμενο, που σφραγίζει και σηματοδοτεί το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και δραστηριοποιούμαστε.
Τι είναι αγροδασικά συστήματα
O συνδυασμός δένδρων και γεωργικών καλλιεργειών ή/και βόσκησης στην ίδια επιφάνεια είναι γνωστός με το όνομα αγροδασοπονία (agroforestry) και τα συστήματα που διαχειρίζονται με τον τρόπο αυτό ονομάζονται αγροδασικά. Πρόκειται για μικτά συστήματα με κύριο χαρακτηριστικό την παρουσία των δένδρων. Τα δένδρα αυτά εξυπηρετούν πολλαπλούς σκοπούς: παραγωγικούς, περιβαλλοντικούς και πολιτισμικούς. Παράγουν πολλά προϊόντα, όπως ξυλεία, καυσόξυλα, πασσάλους, φλοιό, φρούτα, καρπούς και φύλλωμα για τα ζώα, νέκταρ ή γύρη για τις μέλισσες, κ.λπ. και προσφέρουν πολλές υπηρεσίες, όπως βελτίωση του εδάφους, μείωση της επιφανειακής απορροής, διατήρηση της βιοποικιλότητας, έλεγχο των ζιζανίων και βελτίωση του τοπίου γενικότερα.
Στη χώρα μας απαντούν τρεις τύποι αγροδασικών συστημάτων, τα δασογεωργικά, τα δασολιβαδικά και τα αγροδασολιβαδικά.
Τα αγροδασικά συστήματα αποτελούν παράδοση
Τα αγροδασικά συστήματα αποτελούν μια παραδοσιακή μορφή χρήσης της γης στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στις ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Εντούτοις όμως είναι ελάχιστα γνωστά στις Υπηρεσίες που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση της γης και δεν έχουν τύχει της δέουσας προσοχής από την επιστημονική κοινότητα. Κι αυτό γιατί το μοντέλο της γεωργίας που εφαρμόστηκε στα μεταπολεμικά χρόνια και το οποίο είχε ως στόχο τη μεγιστοποίηση της γεωργικής παραγωγής οδήγησε στη μετατροπή πολλών από τα μικτά αυτά συστήματα σε μονοκαλλιέργειες με αποτέλεσμα να απομακρυνθούν τα δένδρα, τα οποία εμποδίζουν τη χρήση των μηχανημάτων. Από την άλλη μεριά, η πολιτική της επιδότησης της γεωργικής παραγωγής από την Ευρωπαϊκή Ένωση που εφαρμόστηκε μέχρι τη 10ετία του 1990 συνέβαλε επίσης στην κοπή των δένδρων, επειδή αυτά έπρεπε να εξαιρεθούν από την παραγωγική επιφάνεια των χωραφιών, που μπορούσε να επιδοτηθεί.
Τελευταίες εξελίξεις
Κατά τα τελευταία έτη έχει διαπιστωθεί ότι η προστασία των παραδοσιακών αγροδασικών συστημάτων κρίνεται επιτακτική για τη διατήρηση της καλής κατάστασης των εδαφών, της βιοποικιλότητας και του αγροτικού τοπίου καθώς και για την εξασφάλιση οικονομικής στήριξης του πληθυσμού της υπαίθρου που δραστηριοποιείται στον ημιορεινό και ορεινό χώρο. Επίσης, κρίνεται αναγκαία η δημιουργία νέων συστημάτων που να μπορούν να συνδυάσουν δασική και γεωργική παραγωγή και να καταστούν οικονομικά βιώσιμα.
Γιατί χρειάζεται το Δίκτυο
Για να συντονιστούν όλες οι παραπάνω προσπάθειες θεωρήθηκε απαραίτητη η ίδρυση ενός “Δικτύου για την προστασία και ανάπτυξη των αγροδασικών συστημάτων” στη χώρα μας. Το Δίκτυο αυτό θα βοηθήσει στην παροχή και ανταλλαγή πληροφοριών για την καλύτερη υποστήριξη των πρακτικών διαχείρισης παλιών και νέων συστημάτων, ώστε να καταστούν οικονομικά βιώσιμα. Επίσης, αναμένεται να προάγει τη γνώση και την πληροφόρηση για την προστασία του αγροτικού και δασικού τοπίου της χώρας μας, το οποίο κινδυνεύει από τις αλόγιστες πολιτικές και τις νέο-τεχνολογικές ανθρώπινες παρεμβάσεις.
