L.C. SMITH: Το μοναδικό αμερικάνικης κατασκευής πλαγιόκανο SIDELOCK
Οι γνώστες, οι οπλόφιλοι και οι οπαδοί της «πάλαι ποτέ» μεγάλης εταιρίας των αρχών του 20ου αιώνα L.C. SMITH όταν αντίκριζαν ένα δικό της πλαγιόκανο με ολόκληρες φωτιές (SIDELOCK) αμέσως έλεγαν χαϊδευτικά «να μια SWEET ELSIE!» (γλυκιά Έλσι), όνομα που του έδωσαν από τα αρχικά L.C. (Έλσι).
Μια ιστορική αμερικάνικη βιομηχανία στο Φούλτον της Νέας Υόρκης, που μεσουράνησε το πρώτο τέταρτο του περασμένου αιώνα, κατασκευάζοντας αξιόπιστα, ανθεκτικά, ιδιόρρυθμα και επιθυμητά πλαγιόκανα με ολόκληρες φωτιές (SIDELOCK), άλλωστε ποτέ δεν παρουσίασε όπλο με μισές φωτιές (BOXLOCK), που αγαπήθηκαν όχι μόνο από Αμερικάνους αλλά και από αρκετούς Έλληνες!
Του Μπάμπη Αιγινήτη
www.greekshooting.gr
Η ιστορία ξεκινάει από πολύ παλιά και είναι αρκετά ενδιαφέρουσα, διότι πλαγιόκανα L.C. SMITH είχαν έρθει στη χώρα μας αρκετά εκείνα τα προπολεμικά χρόνια από πλούσιους μετανάστες ή επισκέπτες εξ Αμερικής στα χωριά της υπαίθρου. Θέλω να τονίσω το θέμα του μηχανισμού επίκρουσης, διότι ο μηχανισμός SIDELOCK που διαθέτει το L.C. SMITH βασίζεται πάνω στις ευρεσιτεχνίες του BAKER και το A.J. AUBREY (το μοντέλο του Hammerles Special). Οι Αμερικάνοι κατασκευαστές πλαγιόκανων είναι ελάχιστοι συγκριτικά με Ευρωπαίους, διότι ο ανταγωνισμός, η μαζική παραγωγή και η πολυχωρητικότητα τους οδήγησε από τις αρχές του περασμένου αιώνα στα αυτογεμή και επαναληπτικά όπλα για την κυνηγετική τους ενασχόληση. Τα μόνα εργοστάσια που κατασκεύαζαν πλαγιόκανα Made in U.S.A. ήταν τα STEVENS, τα FOX, τα PARKER, τα REMINGTON, τα WNCHESTER και βέβαια η L.C.SMITH. Με εξαίρεση την L.C. SMITH, όλοι αυτοί οι Αμερικάνοι κατασκευαστές διέθεταν εκείνα τα χρόνια ένα πλήθος φθηνών πλαγιόκανων με μηχανισμούς επίκρουσης BOXLOCK (μισές φωτιές), αποφεύγοντας τις υψηλού κόστους κατασκευές μηχανισμών SIDELOCK (ολόκληρες φωτιές), που οι Ευρωπαίοι κατασκευαστές διέθεταν σε ποικιλία πλαγιόκανων.
Το 1888 ένας διάσημος Αμερικάνος οπλουργός της εποχής, ο Lyman Cornelius Smith πουλάει τη βιοτεχνία όπλων που είχε λόγω ασθενείας στους αδελφούς Hunter, οι οποίοι ασχολούνταν τότε με την κατασκευή λειόκανων κυνηγετικών όπλων στο Φούλτον της Νέας Υόρκης. Έτσι λοιπόν η Hunter Arms Company αγοράζοντας την L.C. SMITH αποφασίζει να μπει σε ένα υψηλό επίπεδο κατασκευής πλαγιόκανου, διατηρώντας την επωνυμία του διάσημου οπλουργού.
Η εταιρία HUNTER ARMS με τα L.C. SMITH γνώρισε μεγάλες δόξες στις αρχές του περασμένου αιώνα και έφθασε στο απόγειο της φήμης της την περίοδο του μεσοπολέμου. Τα όπλα της κατασκευασμένα την εικοσαετία 1920-1940 θεωρούνται τα κορυφαία από όλα όσα παρουσίασε ποτέ η L.C. SMITH. Κατά την διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, η εταιρία δεν μπόρεσε ν’ αντεπεξέλθει στην οικονομική κρίση που την έπληξε, αφού ήταν από τις ελάχιστες βιομηχανίες που δεν κατασκεύαζαν στρατιωτικό εξοπλισμό και δεν έπαιρναν κρατικές προμήθειες και επιχορηγήσεις. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, το 1945, η αμερικάνικη βιομηχανία όπλων ΜARLIN αγοράζει την HUNTER ARMS COMPANY και φυσικά τα δικαιώματα κατασκευής των πλαγιόκανων L.C. SMITH. Για μια πενταετία (1946 – 1951) τα L.C. SMITH συνέχισαν να κατασκευάζονται στο Φούλτον της Νέας Υόρκης στις εγκαταστάσεις της HUNTER ARMS Co κάτω όμως από το ιδιοκτησιακό καθεστώς της MARLIN. Όμως στα τέλη του 1959 κλείνουν οριστικά οι πύλες του «πάλαι ποτέ» διάσημου εργοστασίου της HUNTER ARMS Co στο Φούλτον και όλα τα μηχανήματα μεταφέρονται στο εργοστάσιο της MARLIN στο Νιου Χέβεν του Κοννέκτικατ, οπότε και σταματά πλέον η κατασκευή των L.C. SMITH, αφού θεωρήθηκαν από τον ιδιοκτήτη της MARLIN ασύμφορα και υψηλού κόστους κατασκευής.
Τα χρόνια πέρασαν και το 1968 η MARLIN αποφάσισε για μία πενταετία να ξανακατασκευάσει πλαγιόκανα L.C. SMITH αναπαράγοντας τα προπολεμικά μοντέλα της HUNTER ARMS Co σε ένα δοκιμαστικό πρόγραμμα Reproduction, όπως το ονόμασαν. Έκαναν όμως ένα μοιραίο λάθος, έβγαλαν χαμηλό κόστος παραγωγής, με όλα όσα συνεπάγονται από αυτό, για να τα διαθέσουν στην αγορά σε χαμηλή τιμή. Γι αυτό ακριβώς και απέτυχε αυτό το πρόγραμμα, ώσπου εγκαταλείφθηκε οριστικά το 1973. Τα L.C. SMITH αυτής της πενταετίας δεν έχουν καμία συλλεκτική αξία, ούτε διαθέτουν την ποιότητα κατασκευής των προπολεμικών μοντέλων.
Επιστρέφοντας όμως πίσω στα «χρυσά» προπολεμικά χρόνια, αξίζει να πάμε στις αρχές του περασμένου αιώνα για να δούμε τα μοντέλα της L.C. SMITH που κατασκευάστηκαν με το μεράκι και την αφοσίωση στην χειροποίητη εργασία ανθρώπων που δεν τους αποχαύνωνε το κουτί που λέγεται τηλεόραση. Πολλοί ίσως – το εύχομαι – από τους αναγνώστες μας να έχουν την τύχη να κατέχουν ως οικογενειακό κειμήλιο από πατέρα ή παππού ένα πλαγιόκανο που στην πλαϊνή εξωτερική πλευρά της φωτιάς να γράφει «L.C. SMITH» και δεν το αντάλλαξαν σε κάποιο κατάστημα για μία καραμπίνα. Μπορώ να πω με σιγουριά ότι δεν ήταν λίγα τα L.C. SMITH εκείνη την εποχή στην κυνηγετική υπηρεσία του πατέρα, του παππού, του θείου.
Τα κορυφαία μοντέλα L.C. SMITH που κατασκεύασε η HUNTER ARMS Co στο πρώτο τέταρτο του περασμένου αιώνα ήταν το MONOGRAM με 102 όπλα, μέχρι που σταμάτησε οριστικά η διάθεσή του. Το Α2 με 200 όπλα και το Α3 που θεωρείται αρκετά σπάνιο, αφού μόνο 17 δίκανα κατασκευάστηκαν. Αυτά βέβαια τα πολύ υψηλά μοντέλα είναι περιζήτητα και σπάνια σήμερα, ακόμη και στους κύκλους των Αμερικανών συλλεκτών, πόσο μάλλον στην Ελλάδα, που ένας Θεός ξέρει αν κάποιο από αυτά έφτασε κάποια στιγμή στη χώρα μας. Το λέω αυτό διότι στην Ελλάδα από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο κυκλοφόρησαν τα φθηνά μοντέλα L.C. SMITH, όπως το FULTON, που μέχρι το κλείσιμο του εργοστασίου, το 1945 έφθασε σε παραγωγή τα 55.000 όπλα. Εκτός από τα φθηνά FULTON ήρθαν και λίγα ανώτερης ποιότητας L.C. SMITH, όπως το HUNTER SPECIAL, το IDEAL και το SPECIALTY GRADE, κυρίως από εύπορους μετανάστες εξ’ Αμερικής. Επίσης, από πληροφορίες που υπάρχουν κάποιοι πλούσιοι αριστοκράτες της εποχής, ερχόμενοι από Αμερική έφεραν μερικά CROWN GRADE (από τα εξαιρετικής ποιότητας μοντέλα της L.C. SMITH). Από μηχανολογικής πλευράς τα L.C. SMITH χρησιμοποιούσαν ως οπλιστήρες των σφυρών δύο περιστροφικούς μοχλούς όπλισης, που προεξείχαν μπροστά από τη βάση και που μετά το 1926 έσπευσαν να αντιγράψουν για τα μοντέλα τους η βιομηχανία ITHACA GUN Co και η FOX GUN Co. Ήταν αναμφισβήτητα ένα ιδιότυπο και πρωτότυπο σύστημα όπλισης – τελείως διαφορετικό από το αντίστοιχο των μεγάλων Ευρωπαίων κατασκευαστών – που όμως αποδείχτηκε αξιόπιστο και στιβαρό. Επίσης όλα τα L.C. SMITH διέθεταν μία ογκώδη τετράγωνη προεξοχή ανάμεσα από τις κάνες, που με το κλείσιμο τη διαπερνούσε ένα περαστό «κρυφό» κλειδί, χωρίς η άκρη αυτού του πίρου να βγαίνει από το πλαϊνό μέρος της βάσης, όπως γίνεται με το κλειδί GREENER. Αυτό που επίσης αποτελούσε μία ιδιοτροπία στα L.C. SMITH που διέθεταν αυτόματους εξολκείς ήταν ότι τα ελατήρια των εξολκέων που βρίσκονταν στο εσωτερικό της πάπιας ήταν σπιράλ, σε αντίθεση με τα ελατήρια των σφυρών στις πλαϊνές φωτιές, που ήταν παραδοσιακά τύπου “V” (ελασματοειδή). Βέβαια, ο μηχανισμός με τις ολόκληρες φωτιές των L.C. SMITH δεν είχε σχαστηρίες ανάσχεσης, ούτε την πολυπλοκότητα, ποιότητα και φινίρισμα των γνωστών αγγλικών πλαγιόκανων PURDEY, LANG, HOLLAND & HOLLAND, κ.λ.π. ήταν όμως απλός και αξιόπιστος. Όσα L.C. SMITH ήταν μονοσκάνδαλα, αυτά αποτελούσαν τα κορυφαία και φυσικά τα ακριβότερα μοντέλα, τα οποία μάλιστα διέθεταν και έναν έξυπνα τοποθετημένο επιλογέα δίπλα στην σκανδάλη, πάνω στην πλάκα της, αρκετά λειτουργικό. Ο μηχανισμός αυτής της μονής σκανδάλης με επιλογέα είχε επινοηθεί από τον εξαίρετο τεχνικό Allen Lard και αποτελούσε ένα νυχτερινό εφιάλτη για κάποιον αδαή ή άπειρο οπλουργό, επιχειρούσε να τον επισκευάσει και να κάνει επεμβάσεις πάνω του αυτοσχεδιάζοντας. Για να «βάλεις χέρι» εκεί μέσα θα έπρεπε να είσαι έμπειρος και καλά καταρτισμένος οπλουργός.
Σε ορισμένα από τα υψηλής ποιότητας μοντέλα όπως το SPECIALTY, το IDEAL και το CROWN GRADE ήταν σύνηθες να συναντήσει κάποιος ανάμεσα στις κάνες μία αρκετά φαρδιά και υπερυψωμένη εξαεριζόμενη ρίγα. Αυτό δεν ήταν τυχαίο, ούτε στοιχείο εντυπωσιασμού. Είχε τη χρησιμότητά της και θα συμφωνήσω με τον αείμνηστο και διάσημο συγγραφέα – κυνηγό Eimer Kith, ο οποίος τόνιζε στο βιβλίο του “SHOΤGUNS BY KEITH” πως αν κάποιος ισχυρίζεται ότι δεν μπορεί να βολευτεί ένα πλαγιόκανο με μασίφ ψιλή ρίγα ή την ψιλή εξαεριζόμενη ρίγα του SPECIALTY GRADE της L.C. SMITH γιατί έχει συνηθίσει σε μονή σκοπευτική ευθεία ενός σούπερ ποζέ ή μιας καραμπίνας, τότε αυτός δεν θα μπορέσει ποτέ με κανένα λειόκανο να ρίξει καλά και χρειάζεται επειγόντως σκοπευτική εκπαίδευση.
Σαν επίλογο, θέλω να αναφέρω ότι τα περισσότερα πλαγιόκανα L.C. SMITH που κατέληξαν στην Ελλάδα αγοράστηκαν από ομογενείς μετανάστες από το γιγάντιο κατάστημα όπλων SEARS ROEBUCK & Co. Αυτά έγραψαν μια ξεχωριστή ιστορία στα κυνηγοτόπια της ελληνικής επαρχίας.
Σήμερα αυτό το μοναδικό πλαγιόκανο με ολόκληρες φωτιές αμερικάνικης κατασκευής είναι κρίμα να το αντικρίζει κάποιος ως νοσταλγικό απομεινάρι του εξοπλισμού του παππού, ξεχασμένο σε κάποιο παλιό σεντούκι ή κάποιο πατάρι, τυλιγμένο με πανιά…
