Η χορτοφαγία ως αποχή από το κρέας και από την προαπαιτούμενη σφαγή έχει καταγωγή σύμφυτη με του homo sapiens. Οι όποιες επιπτώσεις της χορτοφαγίας στην υγεία λόγω της έλλειψης εκείνων των δύο αμινοξέων που δεν υπάρχουν στα αυγά και στα γαλακτομικά δεν είναι ενδεχομένως πολύ διαφορετικές από τις συνέπειες της μακροχρόνιας αποχής από το σεξ. Βεβαίως, η χορτοφαγία έχει σαφώς ευγενέστερα κίνητρα από τη μακροχρόνια αποχή από το σεξ, αν και συχνά εκφυλίζεται και η χορτοφαγία σε υπόθεση “καθαρότητας” και αποφυγής μιάσματος.
Την τελευταία δεκαετία ο βιγκανισμός προβάλλεται ως πολιτική επιλογή, ως ένα κίνημα ομόλογο του φεμινισμού, του αντιρατσισμού ή του αντιφασισμού. Φρονώ πως αυτή η εκδοχή του βιγκανισμού αποτελεί σοβαρή πλάνη.
Πρώτον, ο βιγκανισμός ως γενικευμένος τρόπος ζωής προϋποθέτει και εκτενή τεχνολογική υποδομή αλλά και ευμάρεια. Σε έναν κόσμο στον οποίο η κρίση επισιτισμού είναι διαρκής και κατά καιρούς σκοτώνει με γενοκτονικούς ρυθμούς, ο βιγκανισμός δεν μπορεί να συνιστά σοβαρή πολιτική επιλογή.
Ωστόσο, στον βαθμό που πλασάρεται ως σοβαρή πολιτική επιλογή αφορά μόνον κάποιους προνομιούχους ή και πλουσιότερους κατοίκους του ανεπτυγμένου κόσμου, με πρόσβαση λ.χ. σε λαχανικά, φρούτα και ζαρζαβατικά 365 μέρες τον χρόνο. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν πρόκειται για πολιτική επιλογή που συντελεί στην απελευθέρωση και στην ευημερία της ανθρωπότητας στο σύνολό της: πελώριο μέρος της Νότιας Αμερικής, της Αφρικής αλλά και της Ασίας εξαρτάται από τα γαλακτοκομικά, τα θαλασσινά και τα αυγά για την επιβίωσή της – χωρίς καν να μιλήσει κανείς π.χ. για το κοτόπουλο ως πηγή «εύκολης» πρωτεΐνης.
Αντιλαμβάνομαι βεβαίως τη στυγερή βαρβαρότητα αλλά και τον ανθυγιεινό χαρακτήρα της μαζικής βιομηχανίας κρέατος και αυτονόητα αναγνωρίζω την επιτακτική ανάγκη να ρυθμιστεί. Κατανοώ και ότι η βοδινομανία του δυτικού κόσμου αποστερεί από τον Τρίτο Κόσμο τη δυνατότητα να παράγει περισσότερο ρύζι, σιτάρι, πατάτες, κασάβα, καλαμπόκι κτλ. Δυστυχώς όμως, η ιδέα ότι η λύση στη λαχτάρα για μπέργκερ βρίσκεται στην αποστέρηση της ανθρωπότητας από τα ζωικά προϊόντα, έστω και ως όραμα, είναι εξίσου ταξικά μη ρεαλιστική, ανάλγητη και (αν ποτέ εφαρμοζόταν) καταστροφική.
(Σραόσα)
Ο βιγκανισμός, λοιπόν, έχει στον πυρήνα του την κάθετη εναντίωση σε αυτό που ονομάζει «εκμετάλλευση των ζώων από τον άνθρωπο» (και όχι μόνο τη βιομηχανική σφαγή τους) θέτοντας τον προβληματισμό ότι οποιαδήποτε (οποιαδήποτε όμως) μορφή της είναι ανήθικη, είναι καταπιεστική, είναι δολοφονική κ.ο.κ. Προφανώς, αν διαφωνούμε ότι είναι έτσι και λέμε ότι ο βιγκανισμός ασχολείται απλώς πχ. με τη βιομηχανοποιημένη κτηνοτροφία ή με τις συνθήκες ζωής σε αυτή ή με τις οικολογικές της συνέπειες (όλα ζητήματα με τα οποία έχει ασχοληθεί όλο το φάσμα της οικολογίας), δεν είναι εύκολο να συζητήσουμε πάνω σε μια κοινή βάση (να μας πουν όμως τι ισχύει όντως για να ξέρουμε κι εμείς).
Αν πάλι συμφωνούμε, τότε το πρόβλημά μου με τον βιγκανισμό είναι ακριβώς η ηθική (για να μην πω ηθικολογική) του διάσταση (πας μη βίγκαν, δολοφόνος/εκμεταλλευτής/δυνάστης), η οποία βέβαια είναι ταυτόχρονα και βαθιά υποκριτική, γιατί αν οι μη βίγκαν είμαστε περίπου τέρατα που δεν έχουμε δει το φως το αληθινό και συμμετέχουμε σε μια παγκόσμια γενοκτονία, τότε οι ίδιοι οι βίγκαν θα έπρεπε να κάνουν κάτι λίιιγο παραπάνω από ακτιβισμούς, meme, στόλισμα την αντίθετη άποψη/ανάλυση με χαρακτηρισμούς και αλλαγή των προσωπικών τους συνηθειών.
Επιπλέον, αυτό που εμφανίζει ως αντικειμενική αγάπη για τα ζώα και τη φύση δεν είναι τίποτα άλλο από χυδαίος (όσο και κρυφός) ανθρωποκεντρισμός, αφού ερμηνεύει τον κόσμο με καθαρά ανθρώπινα μέτρα και κόβει και ράβει τα πάντα στη φύση χρησιμοποιώντας πολιτικούς όρους που φτιάχτηκαν από τον άνθρωπο και αφορούν τον άνθρωπο. Τέλος, όπως υπαινίχθηκε και στην αρχή, ο βιγκανισμός είναι βαθιά υποκριτικός γιατί η ίδια μας ύπαρξη -και πολύ περισσότερο ο πολιτισμός σε οποιαδήποτε μορφή του- κάνει «κακό» σε άλλες μορφές ζωής στον πλανήτη: ακόμη κι αν δεν καταναλώνουμε κανένα ζωικό προϊόν, οι ίδιοι καταλαμβάνουμε χώρο, βιότοπους, χρησιμοποιούμε ορυκτά καύσιμα, σπάνιες γαίες, χημικά, φυσικούς πόρους.
Αν ένας/μία βίγκαν ήθελε να είναι συνεπής σε όσα πρεσβεύει θα έπρεπε να ζει περίπου όπως εκείνοι οι περιπλανώμενοι βουδιστές καλόγεροι που είχαν μπροστά ένα παιδί με μια σκούπα για να διώχνουν τα έντομα στο δρόμο τους και να μην τα πατάνε.
Στην πραγματικότητα ο βιγκανισμός, στον βαθμό που έχει στον πυρήνα του μια απόλυτη ηθική η οποία πηγάζει από μια μεταφυσική -σχεδόν ή και τελείως- αντίληψη ότι «όλα έχουν ψυχή και πονάνε, άρα δεν τα ακουμπάμε», έχει περισσότερα στοιχεία θρησκείας παρά πολιτικού κινήματος.
