Το παρακάτω κείμενο είναι το 12ο κεφάλαιο του "ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΥ" του Ξενοφόντα.
Αν το διαβάσετε θα δείτε ότι ακόμα και σήμερα απαντάει στους επικριτές μας, και σκεφτείτε, γράφτηκε μόλις 2400 χρόνια πριν !!!
Αναφέρθηκαν, λοιπόν, τα σχετικά με τις πράξεις των ανθρώπων στα κυνήγια. Όσοι επιθυμούν το έργο τούτο θα ωφεληθούν ιδιαίτερα, γιατί χαρίζει υγεία στο σώμα, και μπορούν να βλέπουν και ν’ ακούνε καλύτερα, να γερνάνε λιγότερο, ενώ κατ’ εξοχήν εκπαιδεύει για τον πόλεμο. Αρχικά, λοιπόν, όταν πορεύονται δύσκολες διαδρομές ένοπλοι, δεν κουράζονται, γιατί θα αντέξουν τους κόπους, αφού έχουν συνηθίσει με αυτούς να πιάνουν τα θηρία. Έπειτα θα μπορέσουν να κοιμούνται υπό άσχημες συνθήκες κα να είναι σωστοί φύλακες της διαταγής που τους δόθηκε. Στην πολεμική καταδίωξη επίσης, θα είναι ικανοί να κάνουν επίθεση και την ίδια στιγμή να εκτελούν τις διαταγές, επειδή κι αυτοί με τον ίδιο τρόπο παίρνουν το κέρδος τους από τα κυνήγια. Όταν τοποθετούνται στην εμπροσθοφυλακή, δεν θα εγκαταλείψουν τις τάξεις τους, επειδή μπορούν να είναι υπομονετικοί. Όταν οι εχθροί υποχωρούν, θα καταδιώξουν με σωστό και ασφαλή τρόπο τους αντιπάλους σε κάθε περιοχή, επειδή είναι εξοικειωμένοι. Σε περίπτωση που το δικό τους στρατόπεδο δυστυχήσει, σε μέρη δασώδη και απόκρημνα ή κατ’ άλλο τρόπο δύσκολα, είναι και οι ίδιοι σε θέση να σωθούν αξιοπρεπώς και να σώζουν και άλλους. Η συνήθεια του έργου (κυνηγιού) θα τους επιτρέψει να γνωρίζουν κάτι παραπάνω. Μέχρι τώρα πολλοί τέτοιοι, όταν μεγάλο πλήθος συμμάχων είχε τραπεί σε φυγή, με τη δική τους ευταξία και θάρρος ξαναπολέμησαν και κατατρόπωσαν τους εχθρούς που τους είχαν νικήσει εξαιτίας των δυσχερειών του εδάφους. Γιατί πάντοτε είναι δυνατό σε όσους έχουν ισχυρό σώμα και ψυχή να βρίσκονται κοντά στην ευτυχία. Κατανοώντας, λοιπόν, και οι πρόγονοί μας ότι από αυτό είχαν επιτυχία έναντι των εχθρών, φρόντισαν για τους νέους. Παρ’ ότι υπήρχε έλλειψη καρπών, σκέφτηκαν πάντως από την αρχή να μην εμποδίσουν καθόλου τους κυνηγούς να κυνηγούν οτιδήποτε υπάρχει πάνω στη γη. Επιπλέον να μην περνούν τη νύχτα κυνηγώντας σε απόσταση πολλών σταδίων, για να μην τους στερούν τα θηράματά τους εκείνοι που ασκούσαν την τέχνη τούτη. Γιατί έβλεπαν πως η ηδονή των νέων μόνη αυτή προσφέρει πολλά αγαθά. Κάνει τους ανθρώπους συνετούς και δίκαιους, επειδή έχον εκπαιδευτεί στην αλήθεια. Καταλάβαιναν πως εξαιτίας τούτων και στα πολεμικά και στα υπόλοιπα ζητήματα είχαν επιτυχία. Και για όσα από τα υπόλοιπα καλά θέλουν να ασκούν, από κανένα δεν τους εμπόδιζε (το κυνήγι), όπως οι άλλες φαύλες απολαύσεις, στις οποίες δεν πρέπει να εξοικειώνονται. Από τούτα γίνονται καλοί στρατιώτες και στρατηγοί. Εκείνοι από οποίους οι κόποι αφαιρούν τα αισχρά και αλαζονικά συναισθήματα της ψυχής και του σώματος, και αυξάνουν την επιθυμία της αρετής, τούτοι είναι οι άριστοι, γιατί δεν θ’ ανέχονταν ούτε η πατρίδα τους να αδικείται ούτε η χώρα τους να κακοποιείται.
Λένε βέβαια κάποιοι πως δεν πρέπει ν’ αγαπάμε τα κυνήγια, για να μην παραμελούμε τα οικεία ζητήματα, αγνοώντας πως όσοι ευεργετούν τις πόλεις και τους φίλους, όλοι είναι οι πιο επιμελείς σχετικά με τις οικείες υποθέσεις. Γιατί αν οι φίλοι του κυνηγιού καθιστούν τον εαυτό τους όσο περισσότερο χρήσιμο στην πατρίδα, δεν παραμελούνται οι ιδιωτικές υποθέσεις. Γιατί μαζί με την πόλη σώζονται ή χάνονται τα προσωπικά του καθενός. Συνεπώς, μαζί με τα δικά τους οι τέτοιου είδους άνθρωποι σώζουν και τα αγαθά των άλλων. Πολλοί από αυτούς που λένε τέτοια, παράλογοι από τον φθόνο τους, προτιμούν να καταστραφούν εξαιτίας της κακίας τους παρά να σωθούν χάρη στην αρετή των άλλων. Γιατί οι περισσότερες ηδονές είναι κακές, και από τούτες κυριαρχημένοι οδηγούνται στο να λένε ή να κάνουν τα χειρότερα. Στη συνέχεια, από τους μάταιους λόγους τους δημιουργούν εχθρούς, ενώ από τις φαύλες πράξεις τους ασθένειες και βλάβες και θάνατο δικό τους και των παιδιών και των φίλων, χωρίς ν’ αντιλαμβάνονται το κακό, αλλά αντιλαμβανόμενοι περισσότερο από άλλους τις ηδονές. Τούτους ποιος θα τους μεταχειριζόταν για τη σωτηρία της πόλης; Από τα κακά τούτα βέβαια δεν υπάρχει κανείς που δεν θα απομακρυνόταν, αν αγαπούσε αυτά που προτρέπω. Γιατί η σωστή εκπαίδευση διδάσκει να χρησιμοποιούμε τους νόμους, να μιλάμε και ν’ ακούμε για τα δίκαια πράγματα. Όσοι προσφέρονται στο να προσπαθούν διαρκώς ως προς κάτι και να διδάσκονται, προσφέρουν στους εαυτούς τους δύσκολες μελέτες και μαθήσεις αλλά και στις πόλεις τους τη σωτηρία. Όσοι εξαιτίας των κόπων δεν θέλουν να διδάσκονται, αλλά να ζουν μέσα σε άκαιρες απολαύσεις, τούτοι είναι από τη φύση τους κατ’ εξοχήν κακοί, γιατί δεν υπακούνε ούτε σε νόμους, ούτε σε ορθούς λόγους. Επειδή δεν κοπιάζουν, δεν βρίσκουν τι είδους πρέπει να είναι ο αγαθός άνθρωπος. Έτσι δεν μπορούν να είναι ούτε θεοσεβείς ούτε σοφοί. Και επειδή μετέρχονται της απαιδευσίας, μέμφονται ιδιαίτερα τους μορφωμένους. Εξαιτίας τούτων τίποτα δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση, χάρη όμως σε εκείνους που κοπιάζουν έχουν βρεθεί όλα τα ωφέλιμα για τους ανθρώπους, καθώς όσοι επιδιώκουν τους κόπους είναι υπέρτεροι. Τούτο έχει καταδειχτεί με σπουδαίο παράδειγμα. Από τους παλαιότερους, όσοι μαθήτευσαν κοντά στον Χείρωνα, στους οποίους αναφέρθηκα, όταν ήταν νέοι κάνοντας αρχή από τα κυνήγια διδάχτηκαν πολλά και καλά πράγματα. Από τούτα προήλθε η μεγάλη αρετή τους, για την οποία ακόμα και τώρα θαυμάζονται. Είναι φανερό πως όλοι επιθυμούν τούτη (την αρετή), αλλά οι περισσότεροι απομακρύνονται επειδή πρέπει με κόπους να την αποκτήσουν. Η κατάκτησή της είναι αφανής, ενώ οι κόποι που ενυπάρχουν σε αυτή είναι φανεροί. Ίσως βέβαια, αν το σώμα της ήταν ορατό, οι άνθρωποι θα παραμελούσαν λιγότερο την αρετή, γνωρίζοντας ότι, όπως αυτή είναι φανερή σε κείνους, άτσι και τους ίδιους εκείνη τους βλέπει. Όταν κάποιον τον βλέπει το αγαπημένο του πρόσωπο, ως προς όλα τούτος ξεπερνάει τον εαυτό του, και δεν λέει ούτε πράττει αισχρά πράγματα, αντίθετα προς αυτήν, επειδή οι ίδιοι δεν την βλέπουν. Εκείνη όμως, καθώς είναι αθάνατη, είναι πανταχού παρούσα και αποδίδει τιμή στους καλούς που την ακολουθούν, ενώ καταφρονεί τους κακούς. Αν είχαν επίγνωση τούτου, ότι, δηλαδή τους βλέπει, θα κατευθύνονταν προς τους κόπους και τη μάθηση, δια της οποίας με δυσκολία κατακτάται (η αρετή) και θα την επιτύγχαναν.
