Δημήτρης Αλεξόπουλος
ert.gr
Σήμα κινδύνου για τα ενδημικά και αποδημητικά πουλιά εκπέμπει η Ελληνική Ορθολογική Εταιρεία, καθώς όπως τονίζει οι κλιματικές αλλαγές που ήδη συντελούνται σε Ευρώπη και Ελλάδα, θα αναγκάσουν πολλά είδη πουλιών να μετατοπιστούν σε νέες περιοχές. Οι συνθήκες διαβίωσης στις νέες αυτές περιοχές θ’ αποδειχθούν πολύ δύσκολες για την ορνιθοπανίδα.. Με την υπερθέρμανση του πλανήτη αυξάνεται και ο κίνδυνος αφανισμού πολλών ειδών στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με στοιχεία που καταγράφονται στο βιβλίο “Άτλας για τα αναπαραγόμενα πουλιά της Ευρώπης και κλιματική αλλαγή”, μια επιστημονική εργασία καθηγητών από τα πανεπιστήμια Durham & Cambridge της Μεγάλης Βρετανίας σε συνεργασία με Βρετανικά και Ευρωπαϊκά Ινστιτούτα, που εξέδωσε η παγκόσμια ομοσπονδία Birdlife International η κλιματική αλλαγή απειλεί εκτός από εμάς και τις υποδομές μας και την άγρια ζωή.
Οι άμεσες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα πουλιά, σχετίζονται με τον περιορισμό των κατάλληλων βιοτόπων και τη μείωση της τροφής τους.
Αποτέλεσμα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής είναι τα πουλιά να υποχρεώνονται να μετακινηθούν για να βρουν νέες κατάλληλες περιοχές διαβίωσης, ενώ όσο μεγαλύτερη αποδειχτεί τελικά η έκταση της υπερθέρμανσης, τόσο υψηλότερος θα είναι ο κίνδυνος εξαφάνισης πολλών ειδών πουλιών.
Ο Άτλας προβλέπει ότι, κατά μέσο όρο, κάθε ευρωπαϊκό είδος θα χρειαστεί να μετατοπιστεί κατά 550 χλμ. Βόρειο-Ανατολικά, έως τα τέλη του αιώνα μας. Αυτό σημαίνει ότι, αν για ένα είδος το κέντρο της εξάπλωσης είναι σήμερα το ακρωτήριο Ταίναρο στο νότιο άκρο της Πελοποννήσου, το κέντρο αυτό θα έχει μετατοπιστεί έξω από τα βόρεια σύνορα της χώρας μας έως τα τέλη του αιώνα..
Ταυτόχρονα, η έκταση της μελλοντικής εξάπλωσης των ειδών θα μειωθεί περίπου κατά ένα πέμπτο σε σχέση με τη σημερινή.
Πολλά είναι τα είδη που σύμφωνα με τους συγγραφείς φαίνεται ότι θα επηρεαστούν αρνητικά από τις προβαλλόμενες κλιματικές αλλαγές.
Περισσότερο απειλούνται:
-Είδη που εξαπλώνονται αποκλειστικά ή σχεδόν αποκλειστικά στην Ευρώπη (ενδημικά είδη). Τέτοια περίπτωση είναι για τη χώρα μας ο μαυροπετρίτης, με 85% του παγκόσμιου πληθυσμού του να αναπαράγεται εδώ.
-Είδη με πολύ μικρή σημερινή εξάπλωση. Για τη χώρα μας η πετροπέρδικα είναι μια τέτοια περίπτωση.
-Είδη που σήμερα ζουν στη Βόρεια Ευρώπη και δεν έχουν περιθώριο μετακίνησης βορειότερα.
-Είδη που η επικάλυψη μεταξύ της παρούσας και της μελλοντικής κατανομής τους στο μέλλον είναι πολύ μικρή. Για τη χώρα μας, χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα δασικά είδη, όπως ο δρυομυγοχάφτης ή ο βαλκανικός δρυοκολάπτης.
Παράλληλα οι συνέπειές για την εγχώρια, ενδημική ορνιθοπανίδα, από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2007, θα συνεχιστούν για πολλές δεκαετίες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ελατοδάσος της Πάρνηθας, η επανεγκατάσταση του οποίου θα διαρκέσει τουλάχιστον έναν αιώνα. Έως τότε όμως, με βάση τα συμπεράσματα του Άτλαντα, οι κλιματικές συνθήκες θα έχουν πλέον γίνει ακατάλληλες για την παρουσία κάποιων από τα είδη (π.χ. κοκκινολαίμης, ελατοπαπαδίτσα) που έως σήμερα αναπαράγονταν στο ελατοδάσος αυτό.
Οι συγγραφείς του Άτλαντα δεν μένουν στην παράθεση των επιστημονικών προβλέψεων για τις επιπτώσεις της κλιματικής στην ορνιθοπανίδα, αλλά προχωρούν στην επεξεργασία συγκεκριμένων προτάσεων για ενέργειες που μπορούν να αναστρέψουν τις καταστροφικές αυτές επιπτώσεις.
Πιο συγκεκριμένα οι δράσεις που πρέπει να αναληφθούν πρέπει να καταπιάνονται αποτελεσματικά με τα ακόλουθα :
-Η άγρια πανίδα αλλά και τα οικοσυστήματα θα πρέπει να γίνουν πιο ανθεκτικά στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, μέσα από ένα ευρύ φάσμα προληπτικών μέτρων. Αυτό απαιτεί, από την πλευρά μας, την αύξηση της χρηματοδότησης για δράσεις στις προστατευόμενες περιοχές, αλλά και γενικά στη διατήρηση της φύσης, έτσι ώστε να διασφαλιστούν υγιείς και επαρκείς πληθυσμοί και οικοσυστήματα μετά την κλιματική κρίση.
-Οι στρατηγικές διατήρησης της βιοποικιλότητας δεν πρέπει να εστιάζουν σε μικρές και απομονωμένες περιοχές. Αντίθετα, είναι επιβεβλημένη η ενίσχυση του ευρωπαϊκού δικτύου προστατευόμενων φυσικών περιοχών NATURA 2000 και η επέκτασή του για να περιλάβει και νέες περιοχές που θα αποτελέσουν τους μελλοντικούς τόπους εξάπλωσης της άγριας ζωής.
Τέλος ιδιαίτερα χρήσιμη εκτιμάται ότι θα αποδειχθεί η αποτελεσματική εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Οδηγιών για την προστασία των Πτηνών και των Οικοτόπων τόσο εντός όσο και εκτός των προστατευόμενων περιοχών.
